Võ cổ truyền Việt Nam

Võ cổ truyền Việt Nam dùng để chỉ những hệ phái võ thuật lưu truyền trong suốt trường kỳ lịch sử của dân tộc Việt Nam, được người Việt sáng tạo và phát triển qua nhiều thế hệ, hình thành nên kho tàng những đòn, thế, bài quyền, bài binh khí, kỹ thuật chiến đấu đặc thù, các đòn đánh,... Với những kỹ pháp võ thuật này người Việt Nam đã dựng nước, mở mang và bảo vệ đất nước trong suốt quá trình lịch sử Việt Nam.^[1] Hiện tại Võ cổ truyền Việt Nam do Liên đoàn võ thuật cổ truyền Việt Nam đại diện và quản lý.

Lịch sử

Tại Việt Nam, thời Pháp mới chiếm Đại Nam, các hệ phái võ thuật cổ truyền bị thực dân Pháp cấm lưu hành vì những người đứng đầu các phong trào khởi nghĩa chống Pháp đều là người giỏi võ Việt Nam.^[2] Khoảng năm 1925, võ cổ truyền Việt Nam được khôi phục song song với các môn võ ngoại quốc khác được du nhập vào Việt Nam, như: Quyền Anh (Boxing, Boxe), Thiếu Lâm, Nhu đạo,...^{[cần dẫn nguồn]}

Từ năm 1964, ở miền Nam Việt Nam, võ Việt Nam được quản lý bởi Tổng cuộc Quyền thuật Việt Nam,^[3] và từ năm 1969 lập ra Tổng hội Võ sư Nghiên cứu và Phổ biến Võ học Việt Nam, gọi tắt là Tổng hội Võ học Việt Nam.^[4] Ba võ sư có công lớn trong giai đoạn này là: Trương Thanh Đăng, Quách Văn Kế và Vũ Bá Oai (được mệnh danh là "Tam Nguyệt") tiếp nối việc khôi phục và phát triển võ Việt Nam.^[5]

Bốn võ sư khác cũng có công đào tạo nhiều võ sĩ: Hồ Văn Lành, Trần Xil, Xuân Bình và Lý Huỳnh. Bốn võ sư này đã được Tổng Nha Thanh Niên trao tặng bằng Khen về các thành tích cao cho đất nước, và từ đó, giới võ thuật gọi bốn võ sư này là "Tứ Tú" (bốn ngôi sao sáng), nối tiếp "Tam Nhựt" (ba mặt trời) và "Tam Nguyệt" (ba mặt trăng) trong việc khôi phục và phát huy truyền thống võ thuật Việt Nam.^[5]

Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, do tình hình trật tự an ninh còn hỗn loạn, võ thuật Việt Nam tạm ngừng phát triển một thời gian. Năm 1979, nhân sự kiện quân đội Trung Quốc và quân đội Khmer Đỏ tấn công Việt Nam, Nhà nước Việt Nam đã cho khôi phục hoạt động võ thuật, trong đó có võ thuật cổ truyền Việt Nam, để tập hợp thanh niên rèn luyện sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.^{[cần dẫn nguồn]} Phong trào võ thuật trong đó có Võ cổ truyền bắt đầu được khôi phục.^[6] Sau đó, các Liên đoàn võ thuật hình thành để quản lý phong trào võ thuật, trong đó có Liên đoàn Võ thuật Cổ truyền Việt Nam thành lập năm 1991.^[7]

Vovinam (Võ Việt Nam) là một nhánh rất phát triển của Võ cổ truyền.^[8] Từ năm 2007, Liên đoàn Võ thuật Vovinam Việt Nam đã quảng bá Võ cổ truyền ra khắp thế giới, tổ chức Giải vô địch Vovinam thế giới lần đầu tiên, cũng như nhiều giải đấu khu vực. Liên đoàn vận động thành lập Liên đoàn võ thuật Vovinam châu Âu, châu Phi, châu Á và Ðông Nam Á.^[9]

Đặc điểm

Võ thuật cổ truyền Việt Nam thể hiện một số đặc điểm:^{[cần dẫn nguồn]}

• Thường là võ trận, sử dụng trong trận mạc, chiến đấu chống ngoại xâm, chinh phục thiên nhiên hoang dã, chống trả và săn bắt hổ, lợn rừng, bảo vệ nhà cửa, làng xóm, chống trộm cướp.
• Thích hợp với nhiều loại địa hình.
• Thực dụng, linh hoạt.
• Dĩ công vi thủ, dĩ nhu chế cương, dĩ đoản chế trường.
• Các bài quyền đều có lời thiệu bằng thơ, phú

Một số hệ phái võ thuật cổ truyền Việt Nam

Miền Bắc

• Nam Thiên Phật Môn Quyền^[10][11]
• Thiên Môn Đạo
• Nhất Nam (võ Hét)
• Võ vật Liễu Đôi^[12][13]
• Thăng Long Võ đạo^[14][15]
• Nam Hồng Sơn^[15][11][16]
• Thanh Phong Võ Đạo^[15]
• Bắc Việt Võ^[17][18]
• Uy Long môn^[19]
• Bình Định gia
• Đông Đô phái^[11] hay Đông Đô Việt Võ Quyền
• Hoa Quyền^[11]
• Vũ Long Quyền^[20]
• Linh Quyền đạo^[21]

Miền Trung

• Thiếu Lâm Nam Sơn^[22]
• Bích Quang Môn^[23]
• Tây Sơn võ đạo^[24]
• Bình Thái đạo^[16]
• Võ kinh Vạn An^[17][25]
• Bạch Hổ lâm
• Thiếu Sơn Phật Gia^[26]
• Huỳnh Huynh Đệ^[27]
• Thiếu Lâm Tây Sơn^[28]
• Kim Kê Tây Sơn Nhạn^[15]
• Thiếu Lâm Đại Tâm^[29]
• Tứ Phụng^[30]
• Tấn Gia Quyền^[31]
• Hổ Quyền phái^[32]
• Hầu Quyền phái^[33]

Miền Nam

^{[cần dẫn nguồn]}

• Thanh Long võ đạo^[16]
• Bạch Hổ võ phái
• Tân Khánh Bà Trà^[16]
• Thiếu Lâm Phật Gia Quyền
• Kim Kê phái
• Kim Ô phái
• Bình Định Sa Long Cương^[15]
• Trúc Lâm Thái Hư
• Việt Đạo Quán^[34]
• Tây Sơn Bình Định^[16]
• Hóa Quyền Đạo
• Hắc Long phái^[16]
• Nội Gia Quyền^[11]
• Hồng Mi Đạo Nhơn
• Trung Sơn võ đạo
• Tây Sơn - Ngọc Điệp
• Hồng Trần Bình Định
• Thiếu Lâm Long Phi
• Tây Sơn Nhạn
• Thiếu Lâm Bằng Long Hải
• Thiếu Lâm Hắc Hổ Môn
• Thiếu Lâm Bắc phái
• Thiếu Lâm Nam phái
• Thiếu Lâm Nững Xị (Long Hổ Hội)
• Thiếu Lâm Lê Gia Quyền
• Thiếu Lâm Tam Thái
• Việt Y võ đạo
• Lam Sơn phái
• Thiếu Lâm Tiều Châu

Hải ngoại

• Thanh Long võ đạo
• Sơn Long Quyền Thuật^[11]
• Văn Võ đạo^[35]
• Nam Hổ Quyền^[36]
• Hoa Long võ đạo^[37][35]
• Thiếu Hổ^[23]
• Thủy Pháp^[38]
• Minh Long Tây Sơn võ đạo^[39]

Mới phát sinh

• Phật Quang Quyền^[40][41]

Xem thêm

• Các môn phái võ thuật tại Việt Nam

Chú thích

Thư mục

Sách

• Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Nam (2005). Địa chí Hà Nam. Nhà xuất bản Khoa học xã hội.
• Hội văn học nghệ thuật Bình Dương (2006). Bình Dương, miền đất anh hùng, tập biên khảo văn nghệ dân gian. Nhà xuất bản Trẻ.
• Lạc Hà (1991). Tự học võ cổ-truyền Việt-nam (Võ Bình-định). Nhà xuất bản Đại Nam.
• Nguyễn Thu Vân (2005). Múa, trình thức võ thuật trên sân khấu cải lương. Nhà xuất bản Sân khấu.
• Trương Quốc Uyên (2005). Tư tưởng Hồ Chí Minh về thể dục thể thao. Nhà xuất bản Thể dục thể thao.

Tạp chí

• Viện văn học (1982). “Tạp chí văn học: Số phát hành 2”. Viện văn học, Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)

Tài liệu

• Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (2022). “Quy hoạch mạng lưới cơ sở văn hóa và thể thao, Thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2045” (PDF). Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)

Liên kết ngoài

• Phác Thành (ngày 4 tháng 7 năm 2004). “Tinh thần thượng võ dân tộc”. báo Tuổi Trẻ. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2024.
• “Bình Định - một vùng đất võ (Bài 4): Các bộ môn võ cổ truyền”. báo Bình Định. ngày 24 tháng 10 năm 2006. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2024.
• Lê Anh Thơ (ngày 21 tháng 8 năm 2009). “Hệ thống thi đấu Võ cổ truyền và lộ trình đưa các môn Võ dân tộc vào thi đấu tại các Đại hội Thể thao khu vực và thế giới”. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2024.
• Duy Phong, Thanh Hà (ngày 9 tháng 8 năm 2015). “Khai mạc Đại hội quốc tế Võ cổ truyền Việt Nam lần thứ 1”. Tuyên giáo. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2024.

Mười bài quy định của Liên đoàn Võ thuật Cổ truyền Việt Nam
Bát quái côn | Độc lư thương | Hùng kê quyền | Huỳnh long độc kiếm | Lão hổ thượng sơn | Lão mai quyền | Ngọc trản ngân đài | Roi Thái Sơn | Siêu xung thiên | Tứ linh đao