Mađari u Vojvodini

Narodna nošnja Mađara iz Kupusine i Doroslova koja porijeklom dolazi iz mađarskog sela u Hrvatskoj Dalj Planina

Mađari su druga po veličini etnička grupa Autonomne Pokrajine Vojvodine. Prema popisu iz 2002. godine, 290.207 Mađara živi u Vojvodini, što je 14,28% od ukupnog stanovništva. Ukupan broj Mađara u Srbiji je 293.299, što je 3,91% populacije Srbije. Govore mađarskim jezikom i najveći deo je rimokatoličke veroispovesti. Mađarski je jedan od šest službenih jezika u Vojvodini.

Istorija

Delove današnje Vojvodine, koji su uključeni u sastav Ugarske u 10. veku, počeli su da naseljavaju Mađari. Posle otomanskog osvajanja teritorije današnje Vojvodine u 16. veku, najveći deo mađarskog stanovništa je napustio region. Mađari su ponovo počeli da naseljavaju delove današnje Vojvodine posle uspostave Habzburške vlasti krajem 17. i početkom 18. veka. Prema popisu iz 1880., Mađari su bili treća po veličini etnička grupa u regionu sa 22,6% (najviše je bilo Srba (35,5%), zatim Nemaca (24,4%)). Po narednom popisu iz 1890, Mađari su bili druga po veličini etnička grupa (24,4%) (Srba je bilo 34,4%, a Nemaca 24,2%). Procenat Mađara je porastao na 28,1% po popisu iz 1910, a od 1918. opada, da bi ih 2002. godine bilo 14,28%.

Rasprostranjenost

Preko 59% Mađara u Srbiji živi u njenom severnom delu, gde u osam opština čine apsolutnu ili relativnu većinu. Opštine sa apsolutnom mađarskom većinom su: Kanjiža (86,52%), Senta (80,51%), Ada (76,64%), Bačka Topola (58,94%), Mali Iđoš (55,92%) i Čoka (51,56%). Opštine sa relativnom mađarskom većinom su Bečej (48,83%) i Subotica (38,47%). Grad Subotica je obrazovni, kulturni i politički centar vojvođanskih Mađara.

Naselja u Vojvodini sa mađarskom većinom

Etnički sastav Vojvodine prema popisu iz 2002. (po opštinama)
Mađari u Vojvodini prema popisu iz 2002. (po opštinama)
Mađari u Vojvodini prema popisu iz 2011. (po opštinama)
Narodna nošnja Mađara iz Skorenovca

Spisak naselja u Vojvodini sa apsolutnom ili relativnom mađarskom većinom (po popisu iz 2002).

Grad Subotica (mađ. Szabadka város)}-):

Opština Bačka Topola (mađ. Topolya község):

Opština Mali Iđoš (mađ. Kishegyes közság):

Opština Kanjiža (mađ. Magyarkanizsa község):

Opština Senta (mađ. Zenta község):

Opština Ada (mađ. Ada község):

Opština Bečej (mađ. Óbecse község):

Opština Čoka (mađ. Csóka község):

Opština Novi Kneževac (mađ. Törökkanizsa község):

Opština Kikinda (mađ. Nagykikinda község):

Opština Nova Crnja (mađ. Magyarcsernye község):

Opština Žitište (mađ. Begaszetgyörgy község):

Grad Zrenjanin (mađ. Nagybecskerek község):

Opština Sečanj (mađ. Torontálszecsány község):

Opština Kovačica (mađ. Antalfalva község):

Opština Plandište (mađ. Zichyfalva község):

Opština Vršac (mađ. Versec község):

Opština Bela Crkva (mađ. Fehértemplom község):

Opština Kovin (mađ. Kevevára község):

Opština Pančevo (mađ. Pancsova község):

Opština Irig (mađ. Ürög község):

Opština Odžaci (mađ. Hódság község):

Opština Sombor (mađ. Zombor község):

Opština Apatin (mađ. Apatin község):

Pored navedenih opština, Mađari čine značajnu manjinu i u opštinama Temerin (mađ. Temerin), Srbobran (mađ. Szenttamás), Novi Bečej (mađ. Törökbecse), Novi Sad (mađ. Újvidék) i Kula (mađ. Kúla).

Kultura i informisanje

  • Mađar So (Magyar Szó), su dnevne novine na mađarskom jeziku, koje izlaze u Subotici, Senti i Novom Sadu. Do 2006. sedište lista je bilo isključivo u Novom Sadu.
  • Het Nap (Hét nap), nedeljnik iz Subotice
  • Čaladi ker (Családi kör), nedeljnik iz Novog Sada
  • Hid (Híd), književni časopis iz Novog Sada
  • Izenet (Üzenet), književni časopis iz Subotice
  • Symposion, književni časopis iz Novog Sada
  • EX-Symposion, književni časopis iz Vesprema, osnovan od strane pisaca koji su početkom devedesetih godina emigrirali iz Vojvodine u Mađarsku, objavljuje pisce iz Vojvodine
  • Orbis (Orbis), dvojezični književni časopis iz Kanjiže
  • Šikolj (Sikoly), književni časopis iz Mužlje
  • Vajdašag Ma (Vajdaság Ma), informativni internet portal
  • Vajdašag Portal (Vajdaság Portál), informativni internet portal
  • zEtna (zEtna), književni internet portal
  • Arač (Aracs), časopis za pitanja iz društvenog javnog života, izlazi u Subotici

Poznati vojvođanski Mađari

Monika Seleš (1995)
  • Pal Abraham (Ábrahám Pál), kompozitor
  • Zvonko Varga (Varga Zoltán), bivši igrač FK Partizan, reprezentativac SFR Jugoslavije, fudbalski trener
  • Laslo Vegel (Végel László), književnik
  • Zoltan Dani (Dani Zoltán), pukovnik PVO VJ
  • Deže Kostolanji (Kosztolányi Dezső) (1885-1936), jedan od najpoznatijih mađarskih pisaca.
  • Karolj Lajko (Lajkó Károly), bokser, šampion i državni reprezentativac (rođen u Bečeju 1943)
  • Feliks Lajko (Lajkó Félix) (rođ. 1974. u Subotici), poznati violinista i kompozitor.
  • Silvester Levaj (Lévay Szilveszter), kompozitor, rođen 1945. u Subotici.
  • Peter Leko (Lékó Péter) (rođ. 1979. u Subotici), najbolji mađarski šahista.
  • Đula Mešter (Mester Gyula), poznati odbojkaš, višestruki reprezentativac Jugoslavije i Srbije i Crne Gore.
  • Kosta Nađ (Nagy Kosta) (1911—1986), učesnik španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe, general armije JNA, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije.
  • Magdolna Ruža (Rúzsa Magdolna), popularna mađarska pop pevačica mlađe generacije
  • Monika Seleš (Szeles Mónika), bivša najbolja teniserka sveta. Rođena je u Novom Sadu 1973.
  • Mihalj Servo (Szervó Mihály) (1900—1941), politički sekretar OK KPJ za severni Banat, jedan od organizatora Narodnooslobodilačke brobe u Vojvodini i narodni heroj Jugoslavije.
  • Karolj Tan (Than Károly) rođen 1802 u Bečeju, hemičar, osnivač Mađarke kraljevske akademije nauka.
  • Mor Tan (Than Mór), slikar.
  • Vilim Harangozo (Harangozo Vilmos), stonoteniser, jugoslovenski reprezentativac.
  • Geza Čat (Csáth Géza) (1887-1919), pisac.
  • Zoltan Šebešćen (Sebestyén Zoltán), rođen 1. oktobra 1975. godine je nemački fudbaler i trener, poreklom iz Skorenovca.
  • Arpad Šterbik (Sterbik Árpád), rukometni golman, reprezentativac.
  • Gabor Sagmajster (Sagmajster Gábor), motociklista, motokros takmičar.
  • Laslo Đere (Györe László), teniser, reprezentativac.

Političke organizacije

Najveće mađarske političke partije u Vojvodini su:

Sve četiri stranke učestvuju u lokalnim vlastima u opštinama Vojvodine u kojima je mađarsko stanovništvo većinsko (pogledati članak: Mađarska regionalna samouprava). Savez vojvođanskih Mađara (SVM) učestvuje u vlasti Autonomne Pokrajine Vojvodine. Na parlamentarnim izborima 2007. SVM je dobio tri mandata u Narodnoj skupštini Republike Srbije. Nakom izbora 2008, izborna lista „Mađarska koalicija“ koju čine Savez vojvođanskih Mađara, Demokratska stranka vojvođanskih Mađara i Demokratska zajednica vojvođanskih Mađara, dobila je 4 mandata u Skupštini Srbije.

Vidi još

Spoljašnje veze

  • Mađarska populacija na teritoriji današnje Vojvodine između 1880. i 1991.
  • p
  • r
  • u
Albanci • Aškalije • Bošnjaci • Bugari • Bunjevci • Vlasi • Goranci • Grci • Egipćani • Kinezi • Jevreji • Jugosloveni • Mađari • Makedonci • Muslimani • Nemci • Poljaci • Romi • Rumuni • Rusini • Slovaci • Slovenci • Srbi • Ukrajinci • Hrvati • Crnogorci • Česi • Šokci