Terminator (astronomia)

Ten artykuł dotyczy pojęcia z astronomii. Zobacz też: inne znaczenia nazwy terminator.

Ten artykuł od 2015-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Mapa Ziemi z zaznaczonym przebiegiem terminatora (w kwietniu)

Terminator – linia pomiędzy oświetloną (dzienną) a nieoświetloną (nocną) stroną ciała niebieskiego (zwykle planety lub księżyca). Definiowany jest jako zbiór punktów na powierzchni ciała niebieskiego, w których padające promienie świetlne (zwykle gwiazdy centralnej, np. Słońca) są styczne do tej powierzchni. Linia ta pozwala rozróżnić na powierzchni ciała dwie półkule: na jednej z nich jest dzień, a na drugiej – noc.

Położenie terminatora nie jest stałe w czasie. Zmiana jego położenia jest wynikiem głównie ruchu obrotowego ciała wokół własnej osi. Pory roku również mają znaczący wpływ na przemieszczanie się terminatora. W czasie równonocy wiosennej i jesiennej linia terminatora przechodzi przez bieguny Ziemi i ma kształt odpowiednich w danej chwili południków. Płaszczyzna zawierająca terminator ma największe nachylenie względem osi obrotu Ziemi (ok. 23,5°) w trakcie letniego i zimowego przesilenia.

Obrazowo można stwierdzić, że terminator przemiata powierzchnię planety, wytyczając strefę wschodu oświetlającej gwiazdy na jednej półkuli i jej zachodu na przeciwnej.

Badanie terminatora może dostarczyć informacji o ciele niebieskim. Na przykład rozmyty terminator wskazuje na obecność atmosfery wokół ciała.

Jedynym pasażerskim samolotem mogącym prześcignąć terminator w jego pozornym ruchu na średnich szerokościach geograficznych był odrzutowiec Concorde. Przy niektórych wieczornych lotach transatlantyckich z Wielkiej Brytanii lub Francji można było wystartować w nocy i w czasie lotu doświadczyć wschodu Słońca, który następował w tym wypadku z kierunku zachodniego. Samolot doganiał terminator, który wcześniej przyniósł zmrok na lotnisku startowym.