Pogórze Złotoryjskie

Pogórze Złotoryjskie (niem. Goldberger, Jauersche Berge) – według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego mikroregion położony we wschodniej części mezoregionu Pogórze Kaczawskie, rozciągający się z północnego zachodu na południowy wschód, od Złotoryi po miejscowości Sokola – Kwietniki – Pogwizdów – Jastrowiec – Lipa. Od północnego wschodu wyraźnie widoczny w morfologii terenu uskok brzeżny sudecki oddziela je od Niziny Śląsko-Łużyckiej. Od południa graniczy z Pogórzem Wojcieszowskim, od południowego zachodu z Rowem Świerzawskim, a od zachodu z Działem Jastrzębnickim. Pogórze Złotoryjskie lub tylko jego północno-wschodnia część nosi nazwę Chełmów.

Krajobraz

Krajobraz jest pagórkowaty, z głęboko wciętymi dolinami rzek i potoków, zwłaszcza we wschodniej części, częściowo zalesiony. Północno-wschodnia krawędź stromo opada ku Nizinie Śląsko-Łużyckiej.

Ważniejsze wzniesienia

• Trupień (481 m)
• Mszana (475 lub 462 m)
• Jastrzębna (468 m)
• Rosocha (464 m)
• Czartowska Skała (463 m)
• Dębnica (463 m)
• Owczarek (Owcza Góra) (448 m)
• Górzec (445 m)
• Zawada (445 m)
• Łysanka (444 m)
• Obłoga (442 m)
• Oścień (409 m)
• Piaseczna (404 m)
• Grabowa (403 m)
• Prusicka Góra (402 m)
• Radogost (398 m)
• Diablak (391 m)
• Diabelska Góra (388 m)
• Wielisławka (369 m)
• Bazaltowa Góra (368 m)
• Wilcza Góra (Wilkołak) (363 m)
• Rataj (350 m)
• Czerwony Kamień (325 m)
• Krzyżowa Góra (258 m)

Budowa geologiczna

Podłoże zbudowane jest głównie ze skał metamorficznych metamorfiku kaczawskiego – (kambryjskich, ordowickich, sylurskich, dewońskich i dolnokarbońskich) fyllitów, łupków, zieleńców i łupków zieleńcowych oraz w części zachodniej i południowo-zachodniej ze skał osadowych i wulkanicznych niecki północnosudeckiej (rowu Leszczyny i rowu Świerzawy). Są to dolnopermskie (czerwony spągowiec) piaskowce, zlepieńce, mułowce, porfiry i melafiry oraz ich tufy; górnopermskie (cechsztyn) łupki i margle oraz wapienie i dolomity; triasowe piaskowce, mułowce i wapienie oraz górnokredowe piaskowce, margle, iłowce. W kilku miejscach starsze skały przebite są przez trzeciorzędowe kominy bazaltowe. Na tych skonsolidowanych skałach zalegają piaski i żwiry trzeciorzędowe i czwartorzędowe oraz plejstoceńskie gliny zwałowe, a także czwartorzędowe gliny zboczowe.

Wody

Zachodnia część leży w dorzeczu Kaczawy, a wschodnia jej prawego dopływu – Nysy Szalonej.

Ochrona przyrody

Znaczną część Pogórza Złotoryjskiego obejmuje Park Krajobrazowy Chełmy.

Miejscowości

Najważniejszymi miejscowościami Pogórza Złotoryjskiego są: Biegoszów, Gozdno, Grobla, Jakuszowa, Jastrowiec, Kłonice, Kondratów, Kwietniki, Leszczyna, Lipa, Muchów, Myślibórz, Myślinów, Pogwizdów, Pomocne, Prusice, Rokitnica, Sokola, Stanisławów, Wilków, Złotoryja.

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
• Józef Oberc: Budowa geologiczna Polski, t. IV Tektonika, cz. 2 Sudety i obszary przyległe, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1972