Onyks
Ten artykuł dotyczy minerału. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
Właściwości chemiczne i fizyczne | |||
Skład chemiczny | SiO2 – ditlenek krzemu | ||
---|---|---|---|
Twardość w skali Mohsa | 7[1] | ||
Przełam | brak | ||
Układ krystalograficzny | |||
Gęstość minerału | 2,65 – 2,667 g/cm³ | ||
Właściwości optyczne | |||
Barwa | biało-czarny, w zależności od odmiany | ||
Rysa | biała | ||
Połysk | szklisty, jedwabisty | ||
Współczynnik załamania | 1,545 – 1,554 | ||
Inne | dwójłomność (0.009), przezroczysty | ||
| |||
|
Onyks – minerał, odmiana chalcedonu o równoległym ułożeniu warstw, na przemian białej i czarnej. Nazwa pochodzi z greckiego όνυξ i oznacza pazur (paznokieć, racica): nawiązuje do twardości, wyglądu i ostrych krawędzi tego minerału. Biało-czarny onyks jest często nazywany zwyczajnym, arabskim lub czarnym. Onyks występuje również w kolorze zielonym i białym.
Występowanie
Naturalne onyksy należą do rzadkich skał. Spotykane na całym świecie; powstają w pogazowych pustkach w skałach wulkanicznych. Często uzyskuje się onyks sztuczny, produkowany na bazie agatów. Od czasów starożytnego Egiptu onyks przetwarzano, aby podkreślić jego barwę. Większość onyksów dawniej wytwarzano poprzez zanurzenie i gotowanie chalcedonu w roztworze cukru, a następnie zanurzenie go w kwasie siarkowym, aby zwęglić cząsteczki cukru zaabsorbowane w zewnętrznych warstwach chalcedonu[2].
Zastosowanie
Znany już w starożytności. To właśnie onyksu najczęściej używano do wyrobu kamei i pieczęci. Obecnie wykonuje się z niego miniaturowe rzeźby i intaglia, szlifuje w formie paciorków. Jest doskonałym materiałem do inkrustacji. Stanowi kamień kolekcjonerski, jubilerski i ozdobny.
Odmiany onyksu
- Onyks arabski – inna zwyczajowa nazwa onyksu właściwego, znany też pod nazwą onyks czarny lub chalcedonowy.
Niekwarcowe skały nazywane onyksem
W kamieniarstwie pod nazwą onyks rozumie się także laminowane skały wapienne zbudowane prawie wyłącznie z przezroczystego sparytu (aragonitu lub kalcytu), bez istotnych domieszek składników ziarnistych.
- Onyks aragonitowy – inaczej zwany kalcytowym lub marmurowym – pasiasta skała węglanowa w barwach brązowo-kremowych.
- Onyks egipski – odmiana onyksu marmurowego pochodząca z Egiptu.
- Onyks meksykański – odmiana meksykańskiego onyksu marmurowego. Występuje on w formach naciekowych (stalaktyty), wykazuje białą lub zielonkawą barwę. Znany też pod nazwą onyks padrara.
- Onyks pakistański – odmiana marmurowego pochodząca z Pakistanu.
- Onyks z Châtillon – przeświecająca odmiana ofikalcytu pochodzącej z Châtillon we Włoszech.
- Blenda agatowa
- Onyks alabastrowy
- Gemma Augusta wykonana z onyksu arabskiego
- Wyroby z czerwonego onyksu
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7
- GND: 4226539-3
- Britannica: topic/onyx
- БРЭ: 2689527
- SNL: onyks
- Catalana: 0127763
- DSDE: onyx
- identyfikator minerału w Mindat: 5976