Konstanty Wolski

Konstanty Wolski (ur. 17 października 1762 w Sandomierskiem, zm. 15 listopada 1810 w Warszawie) – polski pedagog, tłumacz, kaznodzieja, reformator metodyki nauczania w Księstwie Warszawskim, dyrektor Redakcji Ksiąg Elementarnych, autor polskiego elementarza zwanego potocznie „elementarzem Wolskiego”^[1].

Życiorys

Wykształcił się w pijarskich kolegiach. W latach 1794–1795 przebywał w Dreźnie, gdzie pełnił obowiązki guwernera jednego z łużyckich szlachciców. w 1798 roku założył w Warszawie wraz z Ludwikiem Osińskim pensjonat dla młodzieży męskiej^[1]. W 1800 roku opuścił stan duchowny i ożenił się z Anną Birgierówną^[2]. Był nauczycielem matematyki, prawa oraz historii, a w Liceum Warszawskim pełnił funkcję nauczyciela literatury polskiej^[2].

W tym okresie współpracował z Samuelem Bogumiłem Linde w pracy nad redakcją Słownika języka polskiego. Ze względu na to, że Linde nie władał w pełni literacką polszczyzną Wolski wraz z rektorem konwiktu pijarskiego Kajetanem Kamieńskim dokonywał korekty, a nawet uzupełniał oraz dodawał treść do tego dzieła o czym autor wspomniał we wstępie^[3] .

W okresie Księstwa Warszawskiego jako ceniony pedagog powołany został w 1808 roku na członka Izby Edukacji Publicznej, naczelnego organu administracji publicznej, dedykowanego sprawom nauki, oświaty i wychowania. Objął w nim stanowisko dyrektora Redakcji Ksiąg Elementarnych instytucji, która kontynuowała działalność Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych utworzonego przez Komisję Edukacji Narodowej. Jako jej zwierzchnik opracował własny system nauczania^[4] .

Izba Edukacyjna na sesji 3 czerwca 1808 r. zwróciła się do niego z oficjalną prośbą, aby przygotował nowoczesny elementarz oraz instrukcję zawierającą wskazówki metodyczne dla nauczycieli nauczania początkowego. Wolski napisał najpierw Mowę o ważności ustanowienia i wprowadzenia po szkołach książek elementarnych, którą wygłosił na posiedzeniu Królewskiego Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk w dniu 18 września 1809 r. Postulował w niej dostosowanie zawartości elementarza do percepcji i poziomu umysłowego uczniów oraz prostotę i klarowność zawartej w nim wiedzy, dzięki czemu będzie ona dla nich łatwa do przyswojenia^[4] .

W latach 1808–1810 opracował na fonetycznej (głoskowej) metodzie nauki czytania własny elementarz polski – Nauka początkowego czytania, pisania i rachunków. Elementarz Wolskiego został zatwierdzony przez Izbę Edukacyjną do użytku we wszystkich szkołach elementarnych Księstwa Warszawskiego, a także w tych na terenie byłej Galicji Zachodniej i 8-krotnie wydawany był w latach 1811–1825^[5][4] .

Wraz z elementarzem opublikował również poradnik dla nauczycieli – Przepisy dla nauczycieli dających naukę początkowego czytania^[6], który wprowadzał ich w zagadnienia nowej wówczas analityczno-syntetycznej metody nauczania. Dzieło to uważane jest obecnie za pierwszą polską pracę metodyczną w nauczaniu początkowym^[4] .

Tłumaczenia

Był autorem tłumaczeń z języka francuskiego i łaciny^[2]:

• Zaira Woltera wydana w polskim tłumaczeniu Wolskiego w 1801 roku w Warszawie,
• Dzieł Tytusa Liwiusza,
• Ifigenia (fr. Iphigénie), Jeana Baptiste’a Racine’a.

Dzieła

• Nauka początkowego czytania, pisania i rachunków (1811)^[5],
• Przepisy dla nauczycieli dających naukę początkowego czytania (1811),
• Układ edukacji^[7] (1808)^[8] .

Przypisy

Bibliografia

• Franciszek Pilarczyk: Elementarze polskie od ich XVI wiecznych początków do II wojny światowej. Próba monografii księgoznawczej t.1-2. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2003. ISBN 83-89321-15-7.
• Samuel Linde: Słownik języka polskiego, Wstęp do Słownika języka polskiego. Warszawa: Drukarnia Xsięży Pijarów, 1807, s. II-VI.
• Feliks Bentkowski: Historya literatury polskiej wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszonych, Tom 1. Warszawa: Zawadzki i Komp., 1814, s. 562-563.
• Adam Winiarz: Literatura pedagogiczna nauczyciela szkoły elementarnej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim (1807–1831). Częstochowa: Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, 2016.
• Konstanty Wolski: Układ edukacji. Warszawa: Imprint, 2010. ISBN 978-83-270-1740-6.

Linki zewnętrzne

• Dzieła Konstantego Wolskiego w bibliotece Polona