Języki romańskie
| Ten artykuł od 2020-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Klasyfikacja genetyczna |
|
---|---|
Kody rodziny językowej | |
ISO 639-5 | roa |
Glottolog | roma1334 |
Występowanie | |
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. |
Zobacz hasło Kategoria:Języki romańskie w Wikisłowniku |
Języki romańskie (od łacińskiego przysłówka romanice „po rzymsku, w języku wernakularnym”) – grupa języków indoeuropejskich, którymi posługuje się jako językami ojczystymi około 750 mln osób, zamieszkujących przede wszystkim Europę Południową i Amerykę Łacińską. Języki romańskie wywodzą się z języka łacińskiego[1]. Najpowszechniej używanymi językami z tej grupy są: hiszpański, portugalski, francuski, włoski i rumuński. Bogatą tradycję literacką posiadają również języki oksytański, kataloński, galicyjski, wenecki i języki retoromańskie.
Języki te rozwinęły się w okresie preromańskim (476–800 rok n.e.) z łaciny ludowej, którą posługiwano się na znacznych obszarach imperium rzymskiego. Okres od 800 roku uznaje się za okres romański.
Na bazie języków romańskich powstały języki sztuczne, z których najbardziej znane to esperanto i interlingua.
Uproszczona klasyfikacja języków romańskich na podstawie Ethnologue
- języki italskie
- języki romańskie (ok. 750 mln)
- języki wschodnioromańskie (ok. 26,2 mln)
- arumuński (macedorumuński) (ok. 150 tys.)
- istrorumuński (ok. 0,5 tys.)
- meglenorumuński (ok. 12 tys.)
- rumuński (dakorumuński) (ok. 26 mln)
- języki italsko-zachodnioromańskie
- języki italsko-dalmatyńskie
- istriocki (ok. 1 tys.)
- włoski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 62 mln)
- judeo-włoski (ok. 4 tys.)
- neapolitański (ok. 4 mln)
- sycylijski (ok. 4,8 mln)
- dalmatyński †
- języki zachodnioromańskie (ok. 720 mln)
-
-
- emilijski (ok. 3,5 mln)
- liguryjski (ok. 1.9 mln)
- monegaski (ok. 5 tys.)
- lombardzki (ok. 9 mln)
- piemoncki (ok. 3 mln)
- wenecki (ok. 2,2 mln)
- języki gallo-retyckie
-
- francuski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 80 mln)
- angevin
- burginioński
- szampański
- frainc-comtou
- gallo
- lotaryński
- normandzki
- franko-prowansalski
- oksytański (prowansalski) (ok. 1,2 mln)
- gaskoński
- aranes
- béarnais
- aupenc
- gavot
- langwedocki
- limuzyński
- owerniacki
- nicejski
- szuadit †
-
- języki retoromańskie (ok. 630 tys.)
- friulski (furlański) (ok. 530 tys.)
- ladyński (ok. 50 tys.)
- romansz (ok. 50 tys.)
-
- kataloński (walencki) (ok. 11 mln)
- hiszpański (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 360 mln)
- judeo-hiszpański (ladino)
- aragoński
- judeo-aragoński †
- asturyjski (ok. 125 tys.)
- galicyjski (ok. 3 mln)
- portugalski (ok. 200 mln)
- judeo-portugalski †*
-
- języki południoworomańskie (ok. 1,5 mln)
Oznaczenia:
- † – język wymarły lub dawne stadium historyczne języka dzisiejszego
- †* – język dawny, ale zachowany tradycyjnie w liturgii, tekstach religijnych, filozoficznych lub naukowych
Stopień podobieństwa
Stopień podobieństwa leksykalnego między językami romańskimi[2]:
% | francuski | kataloński | włoski | portugalski | rumuński | hiszpański |
---|---|---|---|---|---|---|
francuski | – | 80 | 75 | 75 | 75 | 75 |
kataloński | 80 | – | 87 | 85 | 72 | 85 |
włoski | 75 | 87 | – | 80 | 73 | 82 |
portugalski | 75 | 85 | 80 | – | 76 | 87 |
rumuński | 75 | 72 | 73 | 76 | – | 73 |
hiszpański | 75 | 85 | 82 | 87 | 73 | – |
Drzewo językowe
Łacina | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Łacina klasyczna(inne języki) | Łacina ludowa | Łacina kościelna(inne języki) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kontynentalny romański | Język sardyński | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Języki zachodnio-italskie(inne języki) | Łacina afrykańska | Języki wschodnioromańskie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Języki zachodnioromańskie | Proto-włoski | Bałkański romański | Język dalmatyński | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Język iberyjski romański(inne języki) | Języki gallo-romańskie(inne języki) | Język włoski | Język prarumuński | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Język galicyjski-portugalski(inne języki) | Język hiszpański | Języki oksytańskie-romańskie(inne języki) | Język francuski | Język rumuński | Język arumuński | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Język galicyjski | Język portugalski | Język kataloński | Język oksytański | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
Bibliografia
- Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
Linki zewnętrzne
- Pełna klasyfikacja języków romańskich według Ethnologue/ISO
- p
- d
- e
podstawowe grupy | |
---|---|
niesklasyfikowane |
|
- PWN: 3968658
- Britannica: topic/Romance-languages
- Treccani: lingue-neolatine, lingue-romanze, romanzo_res-3ead9bc7-e1fb-11df-9962-d5ce3506d72e
- Universalis: langues-romanes
- SNL: romanske_språk
- DSDE: romanske_sprog