Język tontemboan

Tontemboan
Obszar

Celebes Północny (Indonezja)

Liczba mówiących

150 tys. (1990)

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 tnt
IETF tnt
Glottolog tont1239
Ethnologue tnt
WALS tnt
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język tontemboan (lub tountemboan), także: pakewa, tompakewa[1][2] (lub tompakewah)[3] – język austronezyjski używany w prowincji Celebes Północny w Indonezji, na półwyspie Minahasa. Należy do grupy języków filipińskich[1][4]. Według szacunków z 1970 r. ma największą liczbę użytkowników spośród języków minahaskich[5].

Według danych z 1990 roku posługuje się nim 150 tys. osób[1]. Dzieli się na dwa dialekty – matanai (sonder, matana’i-maore’), makalai (tompaso, makelai, makela’i-maotow)[1][3]. Rodzime określenie „tontemboan” znaczy tyle, co „ludność zamieszkująca góry”[3][6]. Sporadycznie używana nazwa „tompakewa” pochodzi z języka tombulu[7].

Występują zapożyczenia z innych języków, takich jak malajski, niderlandzki[8], hiszpański, ternate i portugalski[9]; zidentyfikowano też słownictwo zaczerpnięte z pozostałych języków minahaskich (jak tondano i tombulu)[9].

Jest zagrożony wymarciem. Znajduje się pod presją malajskiego miasta Manado, który zaczął wkraczać również na tereny wiejskie[10]. Nie jest przyswajany przez młodsze pokolenie[11]. Już w latach 90. XX w. odnotowano, że osoby w wieku szkolnym posługują się przede wszystkim malajskim[12].

Dokumentacja języka tontemboan, choć stosunkowo obszerna, jest słabo dostępna dla ludności regionu, jako że została sporządzona w języku niderlandzkim[11]. W okresie kolonialnym stworzono opis gramatyki (Hoofdstukken uit de spraakkunst van het Tontemboansch, 1908[13]) i słownik (Tontemboansch-Nederlandsch woordenboek..., 1908[9]) oraz zebrano pewne materiały tekstowe[11][14]. W języku indonezyjskim istnieją opracowania gramatyczne: Struktur Bahasa Tontemboan (1984)[15], Morfologi dan Sintaksis Bahasa Tontemboan (1993)[16]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Tontemboan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25]  (ang.).
  2. ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Tontemboan. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-17)]. (ang.).
  3. ↑ a b c Scott Merrifield, Martinus Salea: North Sulawesi Language Survey. Dallas: Summer Institute of Linguistics, 1996, s. 27, seria: Publications in Sociolinguistics 1. ISBN 1-55671-000-3. OCLC 36657959. [dostęp 2022-12-29]. (ang.).
  4. ↑ Wil Lundström-Burghoorn: Minahasa Civilization: A Tradition of Change. Göteborg: Acta Universitatis Gothoburgensis, 1981, s. 19, seria: Gothenburg studies in social anthropology 2. ISBN 91-7346-095-8. OCLC 8165475. [dostęp 2022-12-29]. (ang.).
  5. ↑ Sneddon 1970 ↓, s. 17.
  6. ↑ Rattu i in. 1993 ↓, s. 1.
  7. ↑ F. S. Watuseke. Tondano and not Toulour. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 143 (4), s. 552–554, 1987. DOI: 10.1163/22134379-90003323. ISSN 0006-2294. OCLC 5672474322. JSTOR: 27863875. (ang.). 
  8. ↑ Schwarz, Adriani i Adriani-Gunning 1908 ↓, s. 21.
  9. ↑ a b c Johannes Albert Traugott Schwarz: Tontemboansch-nederlandsch woordenboek met nederlandsch-tontemboansch register. Leiden: Brill, 1908. OCLC 474989011. [dostęp 2023-05-26]. (niderl.).
  10. ↑ Gufran A. Ibrahim: Membunuh Bahasa Sendiri. Kompas.id, 2022-02-22. [dostęp 2022-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-29)]. (indonez.).
  11. ↑ a b c Bruce Wallace: When New Yorker Rose Monintja speaks her native tongue, the memories flood back. The World from PRX, 2013-10-10. [dostęp 2022-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-18)]. (ang.).
  12. ↑ Rattu i in. 1993 ↓, s. 2.
  13. ↑ Schwarz, Adriani i Adriani-Gunning 1908 ↓.
  14. ↑ Johannes Albert Traugott Schwarz: Tontemboansche teksten: Vertaling. Leiden: Brill, 1907. OCLC 45666045. [dostęp 2022-09-18]. (niderl.).
  15. ↑ H. Th. Lomban Ticoalu, J.A. Karisoh-Najoan, W.D. Lumenan, A.B. Djumna, A.B.G Rattu, Nomomiti P.: Struktur Bahasa Tontemboan. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1984. OCLC 572365261. [dostęp 2023-05-26]. (indonez.).
  16. ↑ Rattu i in. 1993 ↓.

Bibliografia

  • A.B.G. Rattu, F. Rogi-Warouw, H. Meiruntu, I. Lowing-Kaeng: Morfologi dan sintaksis bahasa Tontemboan. Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1993. OCLC 29411278. [dostęp 2023-05-26]. (indonez.).
  • Johannes Albert Traugott Schwarz, Nicolaus Adriani, Maria Lamberta Adriani-Gunning: Hoofdstukken uit de Spraakkunst van het Tontemboansch: naar aanteekeningen en mededeelingen van den heer J. Alb. T. Schwarz en anderen. ’s-Gravenhage: M. Nijhoff, 1908. OCLC 885332974. [dostęp 2022-09-18]. (niderl.).
  • J. N. Sneddon. The Languages of Minahasa, North Celebes. „Oceanic Linguistics”. 9 (1), s. 11–36, 1970. DOI: 10.2307/3622930. ISSN 0029-8115. OCLC 5546308537. JSTOR: 3622930. (ang.). 
  • J9U: 987007541322505171