Język sula

Język sula, także sanana – język austronezyjski używany w prowincji Moluki Północne w Indonezji, w archipelagu wysp Sula, zwłaszcza na wyspach Sanana i Mangole (Mangon). Posługuje się nim nie więcej niż 47 tys. osób^[1].

Jest rozdrobniony wewnętrznie, jego odmiany tworzą złożone kontinuum dialektalne^[2]. Czasem wyróżnia się trzy (bądź cztery) dialekty: facei (facé), fagudu, falahu oraz dość odrębny mangole (mangoli, mongon)^[3][4]. „Facei”, „Fagudu”, „Falahu” i „Mangole” to nazwy poszczególnych plemion w obrębie grupy etnicznej Sula^[5], przy czym w 2020 r. odnotowano, że klasyfikacja ta wcale nie odpowiada różnicom dialektalnym^[2].

Istnieje podstawowy podział na dialekty sanana (używane przez podgrupy Facei, Fagudu i Falahu) i dialekty mangon (używane przez ludność Mangon)^[6]. Ethnologue wyodrębnia mangon jako oddzielny język^[7][8]. Poza Sanana i Mangole jego użytkownicy zamieszkują również wyspy Taliabu, Buru, Bacan i Ternate, a także Surabaję i Dżakartę^[9].

Jest spokrewniony z językiem buru; został także powiązany z bliskim geograficznie językiem taliabu^[10], lecz w 2021 r. taliabu zaliczono do języków celebeskich^[11]. Historycznie sula znalazł się pod wpływem znaczących języków regionalnych: malajskiego ambońskiego (lingua franca) i ternate (który był językiem administracji)^[12]. Z źródeł tych zaczerpnięto wiele elementów słownictwa, do języka przedostały się też pożyczki arabskie i niderlandzkie^[13]. Nowsze zapożyczenia pochodzą z języka indonezyjskiego^[12].

Jest zagrożony wymarciem^[14]. Według informacji z 2020 r. pozostaje w użyciu, aczkolwiek głównie na terenach wiejskich. W mieście Sanana preferowanym środkiem komunikacji jest lokalny malajski, choć osoby ze starszego pokolenia często posługują się też sula^[15]. W wielu miejscowościach jest znany również młodszemu pokoleniu, przy czym nie odgrywa już dominującej roli. W niektórych mniejszych wsiach (oddalonych od miasta) wciąż występuje w wielu sferach życia, bywa też używany przez dzieci^[16]. Przeważnie nie jest przyswajany przez ludność napływową (nie komunikują się w nim ani Bajo, ani tym bardziej nowsi migranci z Jawy i Celebesu)^[17]. W edukacji wykorzystywany jest język indonezyjski^[18].

Sporządzono opis tego języka (udokumentowano jego gramatykę i podstawowe słownictwo)^[19] . Aż do 2020 r. pozostawał praktycznie nieopisany. Wcześniejsze materiały ograniczały się do list słownictwa i mało obszernych danych gramatycznych^[20].

Nie wykształcił tradycji literackiej, zapisywany jest jedynie sporadycznie^[21]. Bywa wykorzystywany w nieformalnej komunikacji pisanej (media społecznościowe, wiadomości tekstowe)^[22].

Przypisy

Bibliografia

• TobiasT. Bloyd TobiasT., Sula: Its language, land, and people, Honolulu: University of Hawaiʻi at Mānoa, 2020, OCLC 8640650001 [dostęp 2022-09-06]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Tobias Bloyd: Talking Sula. [dostęp 2023-05-24]. (ang.).