Hiperwalencyjność
Hiperwalencyjność – zjawisko tworzenia związków chemicznych, w których atom centralny ma więcej niż oktet elektronów walencyjnych.
Zgodnie z regułą oktetu atomy większości pierwiastków tworzących wiązania kowalencyjne dążą do uzyskania konfiguracji elektronowej najbliższego gazu szlachetnego w układzie okresowym pierwiastków, czyli zazwyczaj do uzyskania układu ośmiu elektronów walencyjnych. Zjawisko to jest korzystne energetycznie z powodu całkowitego zapełnienia orbitali s i p powłoki walencyjnej pierwiastków grup głównych. Znane są jednak liczne związki pierwiastków grup 15–18 wykazujące odstępstwa od tej reguły. Są to tzw. związki hiperwalencyjne, w których atom lub atomy zawierają więcej niż osiem elektronów w powłoce walencyjnej[3][4] – zazwyczaj 10 lub 12, czasem nawet 16[1]. Przykładami takich związków są halogenki azotowców i tlenowców, kompleksy pierwiastków grup głównych, związki międzyhalogenowe[3] lub hiperwalencyjne związki jodu (λ3-jodany i λ5-jodany)[2].
Koncepcja hiperwalencyjności została opisana w 1969 r. przez Jeremy'ego I. Mushera[4][3].
Przypisy
- ↑ a b chemical bonding - Hypervalence, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-05-05] (ang.).
- ↑ a b MasahitoM. Ochiai MasahitoM., Reactivities, Properties and Structures. Introduction, [w:] ThomasT. Wirth (red.), Hypervalent Iodine Chemistry, Springer Berlin / Heidelberg, 2003, s. 6–8, DOI: 10.1007/3-540-46114-0, ISBN 978-3-540-46114-2, OCLC 855378793 (ang.).
- ↑ a b c J.I.J.I. Musher J.I.J.I., The Chemistry of Hypervalent Molecules, „Angewandte Chemie International Edition in English”, 8 (1), 1969, s. 54–68, DOI: 10.1002/anie.196900541 (ang.).
- ↑ a b ThomasT. Wirth ThomasT., Introduction and General Aspects, [w:] ThomasT. Wirth (red.), Hypervalent Iodine Chemistry, Springer Berlin / Heidelberg, 2003, s. 1–5, DOI: 10.1007/3-540-46114-0, ISBN 978-3-540-46114-2, OCLC 855378793 (ang.).
Kontrola autorytatywna (związek kowalencyjny):
- Britannica: science/chemical-bonding/Hypervalence
