Lijst van schilderijen, beelden en monumenten in de Sint-Servaasbasiliek
Deze lijst van schilderijen, beelden en monumenten in de Sint-Servaasbasiliek geeft een (onvolledig) overzicht van de belangrijkste schilderijen, beeldhouwwerken, grafmonumenten, epitaven en andere monumenten in het Sint-Servaascomplex in de Nederlandse stad Maastricht. Een deel van de kunstcollectie bevindt zich in de schatkamer van de kerk of in het lapidarium (in de oostcrypte). De meeste schilderijen en beelden bevinden zich op diverse locaties in de kerk, in de dagkapel of in de sacristie, waar ze, naast hun waarde als kunstobjecten, een religieus-educatieve functie vervullen.
Historische achtergrond
De Sint-Servaaskerk geldt als de oudste, nog bestaande kerk in Nederland. In zijn lange en veelbewogen geschiedenis was het gebouw onder andere pelgrimskerk, koninklijke eigenkerk, kapittelkerk, parochiekerk en dekenaatskerk. Vooral in de hoge en late middeleeuwen vergaarde de Sint-Servaaskerk en het daaraan verbonden Sint-Servaaskapittel grote rijkdom, in die tijd vooral in de vorm van onroerend goed, en daarnaast gouden en zilveren reliekhouders en liturgische voorwerpen. De vele altaren in de kerk droegen heiligenbeelden. Vanaf het einde van de middeleeuwen kwamen daar schilderijen op paneel en doek bij. Een groot deel van deze kunstvoorwerpen ging na de opheffing van het kapittel in 1797 en de daarop volgende secularisatie verloren. Na de heringebruikname van de kerk in 1804 werd de sterk uitgedunde collectie enigszins aangevuld met die van enkele opgeheven kloosters. Tijdens de bloeitijd van het katholicisme ("Rijke Roomse Leven", ca. 1860-1960) was de kerk overdadig aangekleed met schilderijen en beelden, waarvan een deel bij de zogenaamde "tweede beeldenstorm" werd afgestoten.
Lijst van schilderijen
Over de schilderijencollectie van de Sint-Servaaskerk vóór de secularisatie in 1797 is weinig bekend. Slechts één schilderij had een functie in de liturgie: het aan Jan van Eyck toegeschreven Vera Icon, een portret van Christus, dat echter in de negentiende eeuw verkocht werd en zich thans in de Alte Pinakothek in München bevindt. Een deel van de schilderijencollectie toont typisch dominicaanse thema's en is afkomstig uit het in 1798 opgeheven Dominicanenklooster.[1] Enkele recente aanwinsten bevinden zich in de schatkamer. Wand- en plafondschilderingen zijn niet opgenomen. Geschilderde retabels komen in een aparte lijst van altaren aan bod.
Plattegrond [noot 1] | Onderwerp | Afmetingen (h × b) | Datering | Kunstenaar | Afbeelding |
---|---|---|---|---|---|
Portret van de Heilige Franciscus van Sales (pendant aanwezig in het noordertransept)[2] | 164 × 124 cm | 1700 ca. 1700 | Anoniem | ||
Heilige Dominicus met de apostelen Petrus en Paulus en drie cherubijnen (pendant aanwezig in het noordertransept)[3] | 267 × 177 cm | 1601 17e eeuw | Gaspar de Crayer?[noot 2] | ||
Kruisiging van Petrus. Kopie van Guido Reni's altaarstuk uit ca. 1605 in de Vaticaanse Musea[5] | 293 × 168 cm | 1650 midden 17e eeuw? | Anoniem (Noord- of Zuid-Nederlands?) | ||
Sint-Jozef en de jonge Jezus[6] | 210 × 129 cm | 1630 ca. 1630 | Anoniem (Vlaamse of Hollandse School) | ||
De kracht van de rozenkrans: engelen te midden van heiligen (onder) en dominicanen en dominicanessen (midden) reiken rozenkransen uit en redden zielen uit het vagevuur[6] | 255 × 198 cm | 1650 midden 17e eeuw | Anoniem (Vlaamse School?) | ||
Portret van Sint-Barbara met Heilige Eucharistie en martelaarspalm; linksonder de toren waarin ze opgesloten was[2] | 097 97 × 79 cm | 1700 ca. 1700 | Anoniem (Vlaamse School?) | ||
Bewening van Christus[7] | 238 × 184 cm | 1601 17e eeuw? | Anoniem (Vlaamse School?) | ||
Heilige Familie in klassiek decor | ? | 1601 17e eeuw | Anoniem (Luikse School, Gerard de Lairesse?) | ||
Knielende Sint-Hubertus als ridder en jager; op de achtergrond Sint-Servaas en een fantasievoorstelling van een kerk of kathedraal[5] | 205 × 142 cm | 1601 17e eeuw | Wery Joannes Wery | ||
Johannes de Doper doopt Jezus in de Jordaan[2] | 155 × 80 cm | 1601 17e eeuw | Anoniem (Vlaamse School?) | ||
Triptiek boven het epitaaf van Meys: middenpaneel met het martelaarschap van Sint-Sebastiaan; zijpanelen met mannelijke donors (linkerpaneel binnenzijde) en vrouwelijke donors en Maria met Kind (rechterpaneel binnenzijde); op de buitenkanten grisailles met Sint-Bartolomeüs (links) en Sint-Sebastiaan (rechts)[8] | 200 ca. 200 × 300 cm | 1501 16e eeuw | Anoniem (Zuid-Nederlands) | ||
Ecce Homo: Jezus aan het volk getoond[9] | 200 × 195 cm (bovenkant halfrond) | 1601 17e eeuw | Anoniem (Hollandse School met Caravaggistische invloed) | ||
Bewening van Christus (pendant van vorig schilderij)[5] | 200 × 195 cm (bovenkant halfrond) | 1601 17e eeuw | Anoniem (Hollandse School met Caravaggistische invloed) | ||
Heilige Hyacinthus (met beeld van Madonna en Kind) geneest de zieken (pendant aanwezig in het zuidertransept)[10] | 268 × 175 cm | 1601 17e eeuw | Crayer Gaspar de Crayer?[11] | ||
Portret van de Heilige Carolus Borromeus (pendant aanwezig in het zuidertransept)[2] | 163 × 123 cm | 1700 ca. 1700 | Anoniem | ||
Zeven werken van barmhartigheid | ? | 1600 ca. 1600 | Anoniem | ||
Kapucijnen verzorgen pestlijders tijdens de pestepidemie van 1632-33 in Maastricht[12] | 072 72 × 133 cm | 1632 ca. 1632 | Anoniem | ||
Hemelvaart van Sint-Servaas, omringd door engelen (eertijds in het noordertransept)[13][14] | 100 ca. 100 × 75 cm | 1837 ca. 1837 | Schaepkens,Th Théodore Schaepkens | ||
Sint-Servaas ontvangt de bisschopsstaf van een engel[6] | 206 × 144 cm | 1601 17e eeuw | Crayer Gaspar de Crayer?[11] | ||
Heilige Maagschap, met linksonder Sint-Servaas (bruikleen RCE)[15] | 020 ca. 20 × 40 cm (paneel) | 1490 ca. 1490 | Anoniem (Westfalen) | ||
Het laatste oordeel[16] | 094 94 × 122 cm (paneel) | 1575 late 16e eeuw | Anoniem (Zuid-Nederlands, onder invloed van Frans Floris) | ||
Portret van kanunnik en pauselijk pronotarius Guilielmus (Willem) Lipsen (1621-1695), vanaf 1661 deken van het kapittel van Sint-Servaas (afkomstig van R.K. Weeshuis; zie ook zijn epitaaf elders in de kerk)[17] | 165 165,5 × 126 cm | 1651 2e helft 17e eeuw | Anoniem | ||
Anna te Drieën | ? | 1501 16e eeuw? | Anoniem (naar Italiaans voorbeeld) | ||
Kerkinterieur: zicht op het westwerk van de Sint-Servaaskerk (in 1987 verworven)[18] | 045 45 × 62 cm | 1848 ca. 1848/49 | Bosboom Johannes Bosboom | ||
Het offer van Melchisedek[13] | 215 × 120 cm | 1754 | Restout Jean II Restout (en) | ||
Sint-Rochus door de engelen genezen van de pest[19] | 123 × 93 cm | 1675 late 17e eeuw | Anoniem (Vlaamse School) | ||
Heilige Drie-eenheid ("Genadestoel") met twee engelen[20] | 139 × 107 cm (paneel) | 1701 18e eeuw? | Anoniem (Zuid-Nederlands, naar Robert Campin of Rogier van der Weyden) | ||
Aanbidding der herders[16] | 142 × 109 cm | 1600 ca. 1600 | Anoniem (Zuid-Nederlands) | ||
Vijf pausen met hun citaten over Thomas van Aquino; v.l.n.r.: Benedictus XIV, Johannes XXII, Pius V, Alexander VII en Paulus V (tot 1798: collectie Dominicanenklooster)[12][21] | 133 × 155 cm | 1651 2e helft 17e eeuw | Anoniem | ||
Vier pausen met hun citaten over Thomas van Aquino; v.l.n.r.: Innocentius VI, Clemens VIII, Clemens VI en Urbanus V; op de achtergrond twee franciscaner monniken (tot 1798: collectie Dominicanenklooster)[12][21] | 133 × 155 cm | 1651 2e helft 17e eeuw | Anoniem | ||
Portret Mattheüs Dolmans (1673-1729), dominicaan en controverseprediker (tot 1798: collectie Dominicanenklooster; beschadigd) | ? | 1701 1e helft 18e eeuw? | Anoniem | ||
Christus als Salvator Mundi, met opschrift in bovenrand: ego svm via (ik ben de weg)[20] | 060 60 × 40 cm (paneel) | 1500 ca. 1500 | Anoniem (Zuid-Nederlands) | ||
Twee zijluiken van een triptiek, eertijds gekoppeld aan het Maastrichts passieretabel; linkerpaneel: Kruisdraging (buitenkant: Annunciatie); rechterpaneel: Kruisafneming (buitenkant: Ontmoeting van Maria met Elisabeth en Zacharias)[22] | 173 × 63 cm (elk) | 1600 ca. 1600 (Zuid-Nederlands) | Anoniem |
Lijst van beeldhouwwerken
Hieronder volgt een overzicht van de voornaamste beelden (standbeelden, beeldjes en beeldengroepen) en reliëfs in de kerk en haar bijgebouwen. Niet aan de orde komen bouwsculpturen, zoals gebeeldhouwde kapitelen, consoles, sluitstenen en timpanen, tenzij deze als losse sculpturen tentoongesteld worden. Grafmonumenten, epitafen en andere monumenten zijn in een aparte lijst in dit artikel opgenomen. Gebeeldhouwde altaarretabels worden elders in een lijst van kerkmeubilair besproken, met uitzondering van het dubbelreliëf van het Westwerkaltaar, het Maastrichts passieretabel en enkele losse heiligenbeelden die op altaren zijn geplaatst. Hetzelfde geldt voor gebeeldhouwd kerkmeubilair (zoals de barokke biechtstoelen van Daniël van Vlierden en het neogotisch koorgestoelte) en diverse antropomorfe reliekhouders, liturgisch vaatwerk en andere toegepaste kunst in de kerkschat.
Plattegrond [noot 1] | Onderwerp | Afmetingen (h × b × d) [noot 3] | Datering | Kunstenaar | Afbeelding |
---|---|---|---|---|---|
Fragment van een marmeren Romeinse sarcofaag, met afbeelding van een worstelaar. Vroeger bevestigd aan de buitenmuur van de apsis[23] | 077 77 × 20-35 × 4-12 cm | 0201 3e eeuw? | Anoniem | ||
Merovingisch reliëf, wellicht deel van een koorafscheiding, met afbeelding van kindermoord te Bethlehem en vlucht naar Egypte[24][25] | 027 27 × 91 × 7 cm | 0701 8e eeuw | Anoniem | Geen afbeelding | |
Twee romaanse kapitelen: een beschadigd teerlingkapiteel met fleur-de-lisdecoratie, mogelijk afkomstig uit de vieringscrypte; het andere is een bladkapiteel uit de Keizerzaal[26][27] | 056 56 × 67 × 67 cm en 38 (+ 5) × 46 × 46 cm | 1001 11e-12e eeuw | Anoniem | ||
ca. 25 gebeeldhouwde fragmenten van het gotisch doksaal, waarvan ca. 10 met figuratieve afbeeldingen uit de Sint-Servaaslegende[28] | 301 ca. 300-600 × 900-1100 cm (compleet doksaal) | 1275 ca. 1275-1300 | Anoniem | ||
Laatgotisch corpus van een crucifix, hing vroeger buiten onder een afdakje tegen de apsis; het kruis zelf is modern[29] | ? | 1510 ca. 1510 | Steffeswert toeschrijving Jan van Steffeswert | ||
Gotisch beeld Sint-Servaas (met neogotisch baldakijn), oorspronkelijk opgesteld in medio ecclesiae vóór het gotisch doksaal. Het beeld, met Sint-Servaassleutel, bisschopsstaf en draak, vormde de basis voor vrijwel alle latere afbeeldingen van de heilige[30] | 175 levensgroot | 1300 ca. 1300 (polychromie: 1858/84) | Anoniem (Keulen?) | ||
Neogotisch beeld Sint-Lambertus, gebaseerd op het voorgaande beeld[30] | 175 levensgroot | 1875 late 19e eeuw | Atelier Cuypers-Stoltzenberg? | ||
Laatgotisch Marianum: tweezijdig beeld van Madonna met Kind op maansikkel binnen een dubbele ovaal (alleen het beeld aan de westzijde is origineel)[31] | ? | 1511 ca. 1510-15 | Steffeswert toeschrijving Jan van Steffeswert | ||
Moderne kruiswegstaties van chamotte in reliëf, oorspronkelijk in de kapel van het Ziekenhuis Sint Annadal, vanaf 1991 aan de westzijde van de 14 pijlers tussen schip en zijbeuken, ter vervanging van de 19e-eeuwse geschilderde staties[32] | ? | 1962-65 | Januszewski Gertrud Januszewski | ||
2 gevleugelde engelen als kaarsenhouders op viervoudige zuiltjes, ter weerszijde van het altaar van het Heilig Aanschijn, alles van koper[33] | ? | 1888 | Atelier Cuypers-Stoltzenberg | ||
Beeld vrouwelijke figuur met crucifix en miskelk als personificatie van het Nieuwe Testament. Op de marmeren pyloon een reliëf met twee putti die een portretmedaillon van een onbekende bisschop omhooghouden. Pendant aanwezig in noordertransept[34] | ? | 1732 | Bayar Denis-Georges Bayar | ||
Neogotisch beeld Sint-Jozef met Kindje Jezus, als onderdeel van neogotisch altaar | ? | 1875 eind 19e eeuw? | Anoniem | ||
Nederrijns gepolychromeerd beeld van Sint-Barbara (met neogotisch voetstuk, torentje en baldakijn)[35] | 103 cm hoog | 1500 ca. 1500 | Anoniem | ||
Laatgotisch beeld (lindehout, gepolychromeerd) van Maria met dode Jezus (Piëta)[36] | 127 × 127 cm | 1500 ca. 1500 | Anoniem | ||
2 beeldjes van bisschoppen, geplaatst in nissen ter weerszijde van doorgang naar Bergportaal | ? | ? | Anoniem | ||
Dragers van de Noodkist (afstudeerwerkstuk Middelbare Kunstnijverheidsschool) | ? | 1951-52 | Herman van Elteren | ||
Romaans dubbelreliëf van harde mergel, onderdeel van het Westwerkaltaar, met Madonna met kindje Jezus in een mandorla, geflankeerd door twee engelen (onder), en Jezus met Sint-Petrus en Sint-Servaas (boven)[37] | 185 × 176 cm | 1151 ca. 1150-60 | Anoniem | ||
Gipsen standbeeld Karel de Grote, vroeger als heilige vereerd en een centrale positie in het westwerk innemend; thans in een nis, vrijwel uit het zicht[38] | ? | 1845 | Geefs Willem Geefs | ||
Neogotisch Heilig Hartbeeld als onderdeel van een altaar | ? | 1875 eind 19e eeuw? | Anoniem | ||
Beeld Sint-Gerardus Majella | ? | 1876 eind 19e of 20e eeuw | Anoniem | ||
Beeld Sint-Antonius van Padua met neogotisch baldakijn als onderdeel van een altaar | ? | 1875 eind 19e eeuw? | Anoniem | ||
Maaslandse Sedes Sapientiae, waarschijnlijk vroeger in het westwerk[39][40] | 130 cm hoog | 1275 ca. 1275 | Anoniem | ||
Beeld van koning David met harp, als personificatie van het Oude Testament. Op de marmeren pyloon een reliëf met twee putti die een portretmedaillon van een onbekende bisschop omhooghouden. Pendant aanwezig in het zuidertransept[34] | ? | 1732 | Bayar Denis-Georges Bayar | ||
Beeldje Sint-Eligius, omstreeks 1805 overgebracht uit de Dominicanenkerk[41] | ? | 1501 1e helft 16e eeuw? | Steffeswert Jan van Steffeswert (toeschrijving)[42] | ||
Beeldje Sint-Marcoen, omstreeks 1805 overgebracht uit de Dominicanenkerk[41] | ? | 1501 1e helft 16e eeuw? | Steffeswert Jan van Steffeswert (toeschrijving)[42] | ||
Laatgotisch(?) beeld Sint-Servaas (of Sint-Petrus?)[35] | 175 levensgroot | 1402 15e/16e eeuw? | Anoniem | ||
Neogotisch beeld van Jezus in het graf[35] | 175 levensgroot | 1876 4e kwart 19e eeuw | Anoniem | ||
Laatgotisch beeld van Maria met kindje Jezus ("Madonna met de druiventros"); neogotische polychromie[43] | 140 cm hoog | 1401 15e eeuw | Anoniem (Nederrijns?) | ||
Maastrichts passieretabel met 6 scènes uit het lijdensverhaal van Jezus[44] | 250 × 175 cm | 1530 ca. 1530 | Anoniem (Maaslands atelier) | ||
Modern beeld Sint-Servaas, gebaseerd op het bronzen standbeeld van Charles Vos uit 1934 bij de Sint-Servaasfontein op het Keizer Karelplein. Op 14 mei 1985 ingezegend door paus Johannes Paulus II[45] | ? | 1985 ca. 1985 | Eijmael Sjef Eijmael | ||
Laatgotisch houten corpus van crucifix, vroeger in het transept[46] | ? | 1510 ca. 1510 | Steffeswert omgeving Jan van Steffeswert | ||
Houten corpus van crucifix | ? | ? | Anoniem | ||
Houten corpus van crucifix, geplaatst in gotische kapel (voormalig portaal) | ? | ? | Anoniem | ||
Beeld van Madonna met Kind, geplaatst in rijkversierde gotische nis | ? | ? | Anoniem | ||
Ivoren reliëf met Annunciatie en Madonna met Kind | ? | 1341 ca. 1340-50 | Anoniem (Frankrijk) | ||
Boekomslag met ivoren reliëf met Kruisiging | ? | 1401 15e eeuw | Anoniem (Frankrijk) | ||
Ivoren reliëf met Aanbidding der Koningen (helft van diptiek) | ? | 1401 15e eeuw | Anoniem (Duitsland) | ||
Ivoren medaillon met Ecce Homo in barokstijl | ? | 1650 ca. 1650 | David Heschler (Ulm) | ||
Paar engelen met wierookvaten in romaanse stijl, oorspronkelijk in de schatkamer van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek. Verguld koperen reliëfs met edelstenen op eikenhouten plank[47][48] | 071 71 × 20,5 cm; 70,5 × 20 cm | 1175 late 12e eeuw | Anoniem (Maaslands) | ||
Fragment van romaans doopvont met drie apostelen(?) onder een arcade | ? | 1170 ca. 1170 | Anoniem (Maaslands?) | ||
Vroegchristelijk crucifix | ? | 0502 6e/7e eeuw | Anoniem | ||
Bronzen crucifix met Maria en Johannes | 024 24,3 cm hoog | ? | Anoniem (Koptisch?) | ||
Romaans corpus van crucifix | ? | 1101 12e eeuw | Anoniem (Maastricht?) | ||
Romaans corpus van crucifix | ? | 1230 ca. 1230 | Anoniem | ||
Romaans crucifix | ? | 1201 13e eeuw | Anoniem | ||
Gotisch corpus van crucifix | ? | 1350 ca. 1350 | Anoniem | ||
Laatgotisch crucifix | ? | 1401 15e eeuw | Anoniem | ||
Pelgrimscrucifix | ? | 1801 19e eeuw | Anoniem (Spanje) | ||
Apostelbalk, volgens Victor de Stuers afkomstig uit de kapel van het voormalig Sint-Jacobsgasthuis, later als reliekenkist geassembleerd en weer gedemonteerd. Een vergelijkbare apostelbalk in de Sint-Michaëlkerk in Heugem dateert uit omstreeks 1500[49] | 040 ca. 40 × 310 × 15 cm | 1500 ca. 1500? | Anoniem | ||
Laatgotische Johannes in disco[50] | 052 52 cm (middellijn) | 1402 15e/16e eeuw | Anoniem (Duits?) | ||
Reliëf met Christus voor Caiphas, waarschijnlijk onderdeel van groter retabel | ? | 1550 ca. 1550 | Anoniem (Zuid-Duitsland) | ||
Zilveren reliëf met Vierstromenfontein op Piazza Navona in Rome, een van de weinige voorbeelden van Maastrichts zilver die niet onder toegepaste kunst vallen. In 1780 door Mechteld Wery geschonken aan het R.K. Weeshuis in Maastricht[51] | 096 96 × 67,5 cm (incl. lijst) | 1710-12 | Wery Fredericus Wery | ||
Beeld van Sint-Petrus | ? | 1502 16e/17e eeuw? | Anoniem | ||
Beeld van Sint-Paulus | ? | 1502 16e/17e eeuw? | Anoniem | ||
Beeld heilige bisschop met kerk (Monulfus?) | ? | 1602 17e/18e eeuw? | Anoniem | ||
Gotisch beeldje Sint-Barbara met restanten originele polychromie[43] | 041 41 cm hoog | 1401 15e eeuw | Anoniem (Antwerpen of Mechelen?) | ||
Onthoofding van Sint-Barbara, vermoedelijk onderdeel van een groter retabel (moderne polychromie)[43] | 028 28 × 18,5 cm | 1520 ca. 1520 | Anoniem | ||
Laatgotisch beeldje Sint-Servaas met sleutel, staf en draak | ? | 1525 ca. 1525 | Anoniem | ||
Anna te Drieën[35] | 063 63 × 32 cm | 1550 ca. 1550 | Anoniem | ||
Laatgotisch beeldje Sint-Jan Evangelist(?) | ? | 1501 16e eeuw | Anoniem (omgeving Meester van Elsloo) | ||
Barok beeld Sint-Theresia | ? | 1601 17e eeuw? | Anoniem | ||
Lindehouten beeldje Madonna met Kind[52] | 045 45 cm | 1750 ca. 1750 | Anoniem |
Lijst van monumenten
Hieronder volgt een opsomming van de voornaamste grafmonumenten, epitaven en andere monumenten in de kerk en kloostergangen. Van de grafzerken en memoriestenen worden slechts enkele exemplaren besproken die opvallen vanwege hun beeldhouwwerk of historische betekenis.
Plattegrond [noot 1] | Beschrijving | Afmetingen (h × b × d) [noot 3] | Datering | Kunstenaar / opdrachtgever | Afbeelding |
---|---|---|---|---|---|
Cenotaaf van Monulfus en Gondulfus, zandstenen cenotaaf in romaanse stijl, oorspronkelijk geplaatst in medio ecclesiae boven het vermeende graf van de 6e-eeuwse bisschoppen Monulfus en Gondulfus[53] | 093 93 × 235 × 117 cm | 1051 2e helft 11e eeuw | Humbertus Humbertus (opdrachtgever) | ||
Beschilderde, stenen sarcofaag van de heilige bisschoppen van Maastricht: mogelijk van romeinse oorsprong, waarschijnlijk in 1039 hergebruikt voor de elevatio van de bisschoppen Monulfus en Gondulfus, later aangevuld met relieken van 3 andere bisschoppen: Valentinus, Candidus en Servatius[54][55] | 132 × 109 × 156 cm | 0251 laat-romeins met 17e-eeuwse(?) beschildering | onbekend | ||
Zwaar beschadigde grafzerk van proost Engelbert van Heemstede († 1539), in medio ecclesiae, waarschijnlijk in de Franse tijd ontdaan van het lijkdicht in bronzen letters, door Van Heylerhoff opgetekend.[56] | 361 × 193 cm | 1539 | onbekend | ||
Memoriesteen van de medicus en humanist Nicolaas Beyssel, bouwheer van Huis de Torentjes in Sint Pieter[noot 4] | 064 64 × 75 cm | 1501 16e eeuw | onbekend | ||
Epitaaf van kanunnik Egidius Ruyschen met reliëfvoorstellingen tussen twee renaissance-zuiltjes: een knielende geestelijke en Maria met het kindje Jezus, op een maansikkel en omgeven door stralen; daarboven: een schelp en twee engeltjes; bovenaan: de Majestas Domini[noot 5] | ? | 1557 | onbekend | ||
Epitaaf van zwart en wit marmer van kanunnik Guilielmus (Willem) Lipsen, in reliëf afgebeeld, knielend voor een kruisbeeld en aangespoord door een engel; erboven hangt een ovaal wapenschild[noot 6] (zie ook zijn portret in de schatkamer) | 142 × 91 cm | 1695 | onbekend | ||
Grafzerk van kanunnik Henricus van [...]oel[...] († 1528), met wapenschild, een miskelk met hostie en op de hoeken de vier evangelistensymbolen[noot 7] | 269 × 146 cm | 1528 | onbekend | ||
Grafzerk van Willem Sandsland, kapitein der infanterie in het Staatse leger, die bij het Beleg van Maastricht (1673) sneuvelde; zijn zerk is bezaaid met wapenschilden en een Franstalig(!) grafschrift.[noot 8] | 114 × 84,5 cm | 1673 | onbekend | ||
Grafzerk van onbekende kanunnik(?) | ? | ? | onbekend | ||
Epitaaf van zwart en wit marmer van kanunnik Godefridus Thisius († 1604), bestaande uit drie delen met in het middendeel 5 albasten reliëfs: een knielende kanunnik, de Drie-eenheid en de Maagd Maria.[noot 9] | 290 × 120 cm | 1604 | onbekend | ||
Epitaaf van kanunnik Engelbert Boonen († 1661), niet te verwarren met proost Engelbert Boonen († 1629); classicistisch vormgegeven monument bestaande uit ornamenten van zwart marmer met twee witmarmeren cherubijnen.[noot 10] | ? | 1661 | onbekend | ||
Epitaaf met portretreliëf en wapenschild van kardinaal Van Rossum; op 3 september 1932 vond zijn uitvaartdienst plaats in deze kerk | ? | 1936 | onbekend | ||
Gedenkplaat van een stichting van missen en Franstalige catechismuslessen van Claude-Frédéric t'Serclaes van Tilly († 1723) en Anna Antoinetta d'Aspremont Lynden († 1743) | ? | 1743 ca. 1743 | onbekend | ||
Grafzerk van een kanunnik met eenvoudige lijntekening van een priester met miskelk | ? | ? | onbekend | ||
Grafzerk van Reinier van Gelre, stadhouder van Gronsveld, en Wijnand van Gelre, kanunnik van Sint-Servaas. De steen bevat een groot medaillon, met Franse lelies omgeven, waarbinnen 2 familiewapens (o.a. van Gelre); daaronder twee grafschriften binnen een vierkant[noot 11] | 222 × 125 cm | 1634 ca. 1634 | onbekend | ||
Grafzerk met dubbel familiewapen en grafschrift | ? | ? | onbekend | ||
Grafzerk van Andreas Wirt(?) met afbeelding van miskelk in cirkel en grafschrift in ovaal | ? | 1673 | onbekend | ||
Grafzerk met familiewapen met groot helmteken; daarboven en als randschrift het grafschrift | ? | ? | onbekend | ||
Grafzerk met familiewapen in medaillon en grafschrift van kanunnik Godfried van Chiny († 29 juni 1438); het familiewapen is van Heinsberg; het randschrift wordt onderbroken door de vier evangelistensymbolen op de hoeken[noot 12] | 290 × 137 cm | 1438 | onbekend | ||
Grafzerk met familiewapen en grafschrift van kanunnik Johannes van Pietersheim († 1428); het randschrift wordt onderbroken door de 4 evangelistensymbolen op de hoeken[noot 13] | 290 × 157 cm | 1428 | onbekend | ||
Epitaaf van de familie Meysz. Grafmonument bestaande uit meerdere delen in zwart, grijs en rood marmer. Centraal op het onderstuk: een schildering van Jezus met Maria en Martha, geflankeerd door acht wapenschilden. Voor het bijbehorende, geschilderde drieluik: zie de Lijst van schilderijen hierboven. Het bovendeel bestaat uit een gebogen fronton. Op het onderste stuk staat een grafschrift.[noot 14] | 260 × 211 cm (hoogte met drieluik en fronton is bijna 5 m) | 1655 | onbekend | ||
Epitaaf van Carolo Richardoto, Spaans gezant in Maastricht, aldaar gestorven op 3 november 1600. Het reliëf toont een jongeman met molenkraag knielend voor het Heilig Hart onder een arcade. Daarboven diverse wapenschilden; eronder een grafschrift[noot 15] | 220 × 110 cm | 1600 | onbekend | ||
Grafzerk familie Van Eyll met lelie; waarschijnlijk de grafzerk van degenen die op het epitaaf Meysz (zie hierboven) worden vermeld[68] | 241 × 126 cm | ? | onbekend | ||
Grafzerk van kanunnik Petrus Nepotis († 1 december 1458 [1358?]) met randschrift, vier hoekmedaillons met evangelistensymbolen en een centraal geplaatst familiewapen in een vierpas[noot 16] | 185 × 130 cm | 1458 (1358?) | onbekend | ||
Grafzerk van kanunnik en scholasticus Joannis Hovelmans († 1615) met groot medaillon met engel die wapenschild vasthoudt[noot 17] | 175 × 110 cm | 1615 | onbekend | ||
Grafzerk kanunnik Michael Crusens († 1626) met grafschrift en groot wapenschild[noot 18] | 200 × 123 cm | 1626 | onbekend | ||
Epitaaf van Octavio Pocobello van zwart marmer. Het reliëf toont een krijgsman in wapenrusting knielend voor een crucifix. Links van het kruis zijn helm, handschoenen en wapenschild. De tekst onderaan zou van Justus Lipsius zijn[noot 19] | 077 77 × 59,5 cm | 1600 | onbekend | ||
Epitaaf van Joseph van Meer († 1721) in zwart en wit marmer[noot 20] | ? | 1721 | onbekend | ||
Grafzerk met grafschrift in concentrische cirkels rondom een familiewapen | ? | ? | onbekend | ||
Grafzerk van Guillaume de Stappers († 5 december 1792) met twee wapenschilden, helmteken en opschrift in wit en zwart marmer[noot 21] | 175 × 88 cm | 1792 | onbekend | ||
Grafzerk van een priester (kanunnik of scholaster?). De steen toont een lijntekening van een priester onder een gotische boog en was ooit met koper of messing ingelegd. Het randschrift wordt onderbroken door vierpassen op de hoeken met evangelistensymbolen[noot 22] | 270 × 146 cm | 1401 15e eeuw? | onbekend | ||
Epitaaf van Theodoricus van Dordt, kanunnik van Sint-Servaas († 15 december 1602) en zijn verwante Johannes van Best Dordt, kanunnik van de Heilig Kruiskerk in Luik († 13 augustus 1615). Het reliëf toont twee geknielde kanunniken voor een kruisbeeld[noot 23] | 144 × 60 cm | 1615 | onbekend | ||
Epitaaf van Henricus Franciscus de Bounam, ofwel Bonhomme († 16 augustus 1742), gedurende 69 jaar kanunnik en 49 jaar deken van het kapittel | ? | 1742 | onbekend | ||
Grafzerk van kanunnik Tilmanus de Frens, volgens het slechts ten dele leesbare randschrift de schenker van deze kapel. De zerk toont een eenvoudige lijntekening van een priester die zijn handen vouwt boven een kelk, onder een versierde gotische spitsboog[noot 24] | 223 × 120 cm | 1301 14e eeuw? | onbekend | ||
Grafmonument van de graaf en gravin Van den Bergh in wit en zwart marmer, in 1805 overgebracht vanuit de Dominicanenkerk. Het monument toont de gestorven graaf, liggend op een dodenkleed, beweend door zijn vrouw, en geflankeerd door twee vrouwelijke figuren, Geloof en Hoop. Het grafelijk paar is geplaatst in een halfronde nis met koepelgewelf, geflankeerd door pilasters en bekroond door een gebeeldhouwd fronton met putti. Daarboven torent het alliantiewapen, omgeven door 3 putti[75][76] | ruim 6 m hoog | 1669 | Bossier Johannes Bossier (Johan Bouchier) | ||
Epitaaf met reliëf van kruis en aan weerszijden drie knielende figuren.[noot 25] | ? | 1608-17 | onbekend | ||
Beschadigd epitaaf met reliëf van de stichter(?) met 2 heiligen, geknield voor tronende Maria met engelen[78] | ? | 1402 15e/16e eeuw? | onbekend | ||
Beschadigd epitaaf met reliëf van de stichter met vrouw en kinderen en patroonheiligen(?), knielend voor een beeld van een onherkenbare heilige in een nis[78] | ? | 1402 15e/16e eeuw? | onbekend | ||
Epitaaf van Paulus Millen († 13? september 1604), doctor en rector van de kapittelschool | ? | 1604 | onbekend | ||
Epitaaf bestaande uit rechthoekig reliëf in zwarte omlijsting met fronton; daaronder een zwarte ovale memoriesteen, waarvan de tekst grotendeels onleesbaar is. Het reliëf toont een knielend echtpaar en een wolkenhemel met God de Vader, Jezus, Maria en een onbekende heilige | ? | 1601 17e eeuw | onbekend | ||
Epitaaf van Petrus Bouchaert († 1557); de Latijnse tekst is geplaatst tussen twee renaissancezuilen die een fronton met een gevleugeld engelenkopje dragen | ? | 1557 | onbekend | ||
Epitaaf van Johannes Bouwens, virgifer van de kerk, mogelijk roededrager († 18 december 1629), en Anna Greijten († 4 juni 1607) met reliëf van gezin met 3 kinderen rondom een crucifix; daarboven een adelaar[noot 26] | 064 64 × 87 cm | 1629 | onbekend | ||
Grafzerk van deken Gerardus van Schonau († 1329) uit het geslacht Van Schoonvorst ("de Scoenoue"), dat in de veertiende eeuw ook twee proosten van Sint-Servaas leverde[79] | ? | 1329 | onbekend | ||
Dubbelgebruikte grafzerk van deken Reynier van Oud-Valckenborgh († 17 maart 1296); ruim een eeuw later opnieuw gebruikt voor proost Hendrik van Bylandt († 14 januari 1405). Van beide geestelijken is bekend dat zij zich hebben ingezet voor de instandhouding en uitbreiding van de kerkschat, die al sinds de middeleeuwen in deze ruimte wordt bewaard[79] | ? | 1296 | onbekend | ||
Grafzerk van kanunnik Egidius de Lymborgh († 1521), waarschijnlijk vanuit de kloostergang hierheen verplaatst[79] | ? | 1521 | onbekend |
Zie ook
- Schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek
- Bergportaal
- Lijst van kapitelen in het westwerk van de Sint-Servaasbasiliek
- Lijst van gotische vensters in de kruisgang van de Sint-Servaasbasiliek
- Lijst van schilderijen, beelden en monumenten in de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek
- Lijst van beelden in Maastricht
Geraadpleegde literatuur
- (fr) Bock, Franz, en Michaël Willemsen (1873): Antiquitées Sacrées conservées dans les Anciennes Collégiales de S.Servais et de Notre-Dame à Maestricht. Maastricht, 1873
- Hartog, Elizabeth den (1991): 'De cenotaaf van SS. Monulfus en Gondulfus', in De Sint Servaas (tweemaandelijks restauratie-informatie bulletin), pp. 484-487. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- Hartog, Elizabeth den (1992-1): 'Het voormalige gotische koordoksaal in de St.-Servaaskerk te Maastricht'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin), pp. 497-503. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- Hartog, Elizabeth den (1992-2): 'Twee romaanse kapitelen in de oostcrypte van de Sint-Servaaskerk'. . In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin), pp. 524-527. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- (en) Hartog, Elizabeth den (2002): Romanesque Sculpture in Maastricht. Bonnefantenmuseum, Maastricht. ISBN 9072251318
- Hovens, Frank, en Servé Minis (2006): 'De verweesde inboedel van de Dominicanenkerk', in: Mes, W.A.A., en A.H. Jenniskens (red.), Dominicanen. Geschiedenis van kerk en klooster in Maastricht. Vierkant Maastricht nr. 42. Stichting Historische Reeks Maastricht, Maastricht. ISBN 9058420302
- (de) Kroos, Renate (1985): Der Schrein des heiligen Servatius in Maastricht und die vier zugehörigen Reliquiare in Brüssel. Zentralinstitut für Kunstgeschichte, München. ISBN 3422007725
- Minis, Servé (1985/87): 'Nog negen pausen in de Servaaskerk' en 'Sint-Servaaskerk bij Sotheby geveild'. Twee artikelen in: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin #21, 33/34), pp. 172, 272-273, 308. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- Nispen tot Sevenaer, E.O.M. van (1926/1974): De monumenten in de gemeente Maastricht, Deel 1. Arnhem (online tekst)
- Panhuysen, Titus (1987): 'Vreemdeling in de Sint-Servaasbasiliek'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin), pp. 248-250. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- Panhuysen, Titus (1991): '"In medio ecclesiae"'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin), pp. 453-458. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- Panhuysen, Titus (1992): 'Een nieuwe bestemming voor de oostkrypte'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin), pp. 506-508. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- Poel, P. te, en P. van den Brink (red.), m.m.v. A. Truyen, P. Ubachs, Th. van Rensch en T. Oostendorp (2000): Op de drempel van een nieuwe tijd: de Maastrichtse beeldsnijder Jan van Steffenswert (voor 1470 - na 1525). Catalogus van gelijknamige tentoonstelling in het Bonnefantenmuseum, Maastricht, 11 nov. 2000 - 11 feb. 2001
- Szénássy, I.L. (red.) (1978): Maastrichts Zilver, tentoonstellingscatalogus Bonnefantenmuseum, Maastricht
- Timmers, J.J.M. (1971): De kunst van het Maasland. Maaslandse Monografieën (groot formaat), deel 1. Van Gorcum, Assen. ISBN 90-232-0726-2
- Ubachs, Pierre J.H., en Ingrid M.H. Evers (2005): Historische Encyclopedie Maastricht. Walburg Pers, Zutphen / RHCL, Maastricht. ISBN 905730399X
Voetnoten
- ↑ a b c Deze lijst is per default gesorteerd op locatie, waarbij de kerk vanaf het priesterkoor en de daaronder gelegen crypten min of meer kloksgewijs wordt doorlopen, daarna de kloostergang met de daaraan grenzende kapellen, eveneens kloksgewijs. Alternatieve sorteringen kunnen worden opgeroepen door op de pijltjes bij de kolomtitels te klikken.
- ↑ Deze en andere toeschrijvingen aan de Gaspar de Crayer worden niet onderschreven door De Crayer-deskundige Hans Vlieghe.[4]
- ↑ a b In de regel worden dimensies gegeven als hoogte × breedte × diepte. De diepte (of dikte) is bij reliëfs veelal onbekend. Bij enkele grotere monumenten wordt 'diepte' vervangen door 'lengte'.
- ↑ Het opschrift in gotische minuskels luidt: hic iacet in cripta doctor Beyselius, olim / ingenio clarus, clarus et elogo. / qui quondam varios miti medicamine morbos / depulit a multis, hic modo pulsum agit. / eia age, qui transis misero succurre sepulto / et pia funde, precor, vota precesque / ---- xvc xli mensis septembris die 27.[57]
- ↑ Het Latijnse opschrift luidt: o benigne · Ihesv · / per tva aMara · passi/onem · te · deprecor/miserere · misere · Aīe/egidy · Rviscen · ca / nonici · hvivs · ecclie.[58]
- ↑ Het opschrift onder het reliëf luidt: Reverendvs ac amplissimvs dominvs / Gvilielmvs lipsen / presbyter protonotarivs apostolicvs / insignis hvivs ecclesiae canonicvs / et per septem lvstra decanvs / divini cvltvs ardore / omnibvs patens /.[59]
- ↑ De Latijnse inscriptie in gotische minuskels is slechts ten dele leesbaar: hic · iacet · venerabilis · vir / henricus · de · (oel...?) canonicus · huius · ecclesiae · et · / doctor · e (of r) .... arum/---- · mai (i ao xvc) xxviii.[60]
- ↑ Het opschrift luidt: ci gist messire / gvilleavme sandiland / chevalier seignevr de / slamannan terweer / melissant sergeant / maior et cap. d infanterie / av service de mess. les / estats des provinces vnies il fvst blesse av / siege de cette ville / la veille de st ian et / movrvt la veille de st. pierre et pavl / lan 1673 priez / diev povr son / ame.[61]
- ↑ Het Latijnse opschrift luidt: d.o.m. / godefrido thisio natoq' ioannis Consvlis / oppidi breen agri leodien et Margarite / conivgvm legitimorv¯ pio pb¯ro canonico et / cantori ac vicepreposito hvivs ecclie hic ex / opposito hvmato / vixit annos lviii menses vi dies xiiii obyt vii / idvs ivlillustratie M d c illustratie / ma?r leonardvs thisivs smi d. nr¯e. pp¯e / cvbicvlarivs apliCvs de no participan scriptor / lrarv¯ aplicar' eqves sti petri et miles lilillustratie / Frater ac anna conivnx et catherina / soror cvm lachrmis posvere.[62]
- ↑ Het Latijnse opschrift luidt: d o m / rdo ac nobili domino / D engelberto Boonen I.V.L.S. Servaty / pper Lvstra septem Canonico Presbytero / qvi Hanc Basilicam Varys Fvndationibvs Operibvsqve / Decoravit / qvi Vt Moriens Viveret Vixit Vt Moritvrvs / obyt 18 avgvsti ao 1661 / D · D Execvtores Posvervnt / tv Lector / Vt Aeternvm Gavdeat Aprecare / Amen.[63]
- ↑ Het grafschrift bestaat uit twee delen en is slechts deels leesbaar: hier ligt Begraven der (E)dele/(end) Er(efe)ste Reyner van/ (Gel)re Stadthelder der / g[raaf]sc[ha](p) g(r)ons[feld] / G[est]o[rven a]n(n)o .... / [bidt] godt (v)o[or die] s(iele). Hieronder volgt: ind den [hoo]gweirdigen / (h)eer winandt van g(e)lde(r) / canonic deser kerc(h)en / ende 20 iaeren deecken / sterf den ien ivni ao 1634.[64]
- ↑ Het slechts ten dele leesbare Latijnse grafschrift luidt: Hic · iacet · sepul [...] dns · Godefridus · de · Chyney[?] · canonicus · huius · ecclesie · qui · obijt · anno · dni · m · cccc / xxxviij · mensis · junij die / penultima · cuius · anima · requiescat · in · pace · amen.[65] Waarschijnlijk was hij de omstreeks 1362 geboren tweede zoon van Godfried II van Heinsberg en Daelenbroeck, en daarmee tevens de oom van Jan van Heinsberg, proost van Sint-Servaas (ca. 1411-1419) en daarna bisschop van Luik. Volgens sommige bronnen zou deze Godfried kanunnik te Utrecht zijn geweest. Utrecht en Maastricht, beide Trajectum in het Latijn, werden in middeleeuwse bronnen vaak verwisseld.
- ↑ Het Latijnse grafschrift luidt: ... iohan̄es · de · petershe / presbiter · et · canonicus · ecclesie · Sancte · Servacij · qui · obijt · Anno · dnj · m · cccc · xxviij/menSis · Junij · die · vicesimo-octavo / ... cujus · anima · per · miSericordyam ....[65]
- ↑ De tekst van het grafschrift luidt: d.o.m. / aeviternae memoriae nobilisis patriciae ac praeantiqve / familiae de meysz / statv ecclesiastico decani · cantoris · scholastici & c/in politico vero svpremi praetoris coss pensionarii &c / freqventibvs mvniis et offichs de hoc oppido bene meritae / morte / Amplmi viri · D · Raynerii · meysz · proth · aplici · et · hvivs ecclesiae · / Decani · ac · canonici · senioris · qvi · obiit · xii · may · cd · dc lv · / hic apvd · fratrem · svvm · D Lavrentivm meysz aliosqve/(f)amiliae svae omnes hvivs ecclesiae canonicos sepvlti / extinctae · et · occasae · lector · bene · apprecare. Op de lijst staat nog: a · p · l · (g) · ab eyll · eivs · eccl · can · ex sorore · nepos.[66]
- ↑ De tekst luidt: memoriae · et · qvi · le(x) fat ------ empestiva · carolo richardoto · ob rarem indolem · ---------- et inevitabilis · magni illivs richardoti ad mercatv bonarv(m) ·· er · advlescetiae; priordia · principp: p · q · voto (a)rtivm · continvis · calcvli · dolo · cv¯ poteste · fide · faa · max v¯a · traiectvm · missvs · ribo graviter · afflictvm · sactioris · cocily praesipis · sper (atae) · virtvtis · et · FILIO · cotidie · docvmenta · exhibebat · ia · tertio · sed · frvstra · incisvm · magnae · speii advl (esse) ti SED. · ter · qvintv¯ · aetatis · annvm · paterna v¯ vir --- m · O. infortvivm. nec dv¯. ingressv¯ · heredi · absv¯psit ao: 1600: · me: nov: dies 3o · bene apprecare.[67]
- ↑ Het Latijnse randschrift luidt: hic · jacet ven · vir dns / et mgr petrus nepotis canonicus huius ecclie qui ----/--- ccc lviij mensis decembris die prima.[69]
- ↑ De Latijnse tekst luidt:monvmentvm dn̄i Ioannis / hovelmans ivl canonici / et scholastici hviv secclesie / cvivs animae devs misereatvr / obyt anno d 16.[64]
- ↑ De Latijnse tekst van het grafschrift luidt: Hic iacet sepvltvs reveren / dvs dominvs michael crvsens / ivl hvivs eccliae canonicvs / obiit i marth 1626 reqviescat / in sancta pace amen.[64]
- ↑ Het opschrift luidt: generoso et in armis mvltvm exercitatq ivveni / octavio poccobelle nobilis viri dn¯i iois mariae de / lvgano filio antverp. nato namur edvcato dvm / reg masticath strenv¯a operam praestat ab hos / tibvs interfecto hic ehev sepvlto mater / et germanvs moesti posvere vix an / 28 men 3 dies 8 obiit 12 yd may ano/ 1600.[70]
- ↑ De Latijnse tekst luidt: D · O · M./iiii kal · mart · m · d · cc · xxi · /lustra bis sex hic peregit · /requievita laboribussuis/ et mortuus est / rdus adm ac praenob · dominus/ren · josep · de meer · psbr j · v · l · aet 77 / chori Alpha et Omega / jurium eccl · (:ut vel praecox adhuc ejus / apud magnates nec una testatur / expeditio:) strenuus propugnator / qui sagax, prudens, humilis, pudicus, / sobriam duxit sine labe vitam / ei, patruo gerardo, ac totidem de prosapia aliis, 4 scholasticis / monumentum hoc, moestus ponebat frater antonius gerardus / toparcha in osen.[71]
- ↑ Het opschrift in het Frans luidt: ci git / Noble Et Genereux Seigneur / Guillaume De Stappers Natie De S: Trond, Seigneur De La Terre Libre / De Brusthem, De La Noble Cour / Feodale Et Dependance, Seigneur Du / Haut Et Bas Hespin, Gussenhoven / Meesel & Mort A Maestrigt ce 5 decembre 1792 / Requiescat in pace.[61]
- ↑ Van het Latijnse randschrift in gotische minuskels is alleen te lezen: (h)ic (i)acet Venerabilis ---- / --- in Artibus et Bacchalarius .../--- ... ---/... Anima....[72]
- ↑ Het opschrift luidt: d.o.m. / hic iacet sepultvs d iohannes de best dordra / censis ecclesiae s crvcis leodiensis canonicvs / qvi obiit / ao 1615 mensis 8 bris die xiii et eivs / consangvinevs theodoricvs mahiev dordra / censis qvi obiit ao 1602 mensis decembris / die 15 qvorvm animae reqviescant in pace an / * et postmodvm huivs ecc¯lie canonicvs.[73]
- ↑ Het randschrift in majuskels wordt onderbroken door acht vierpassen met op de hoeken wapenschildjes en daartussenin de vier evangelistensymbolen. Het wapenschild linksboven is geheel afgesleten; rechtsboven is een vogel die zijn vleugels spreidt te herkennen, rechtsonder een leeuw op een veld met twaalf dwarsbalken, en linksonder een veld met één dwarsbalk. De Latijnse tekst van het randschrift luidt: · i · iacet - sepvl(t) ../. tilmanvs · de · frens · presbiter · fvn - dator · hvivs · capelle · qvi · obii · / anno · dni · m - ccc ../..... anima · eivs · per · miam · - dei · reqviescat · in · pace · amen.[74]
- ↑ Het epitaaf is opgericht voor Jacob Metz en Gerardt Pitté(?), beide werkzaam voor de Sint-Servaaskerk als roededrager en pister(?), en hun respectievelijke echtgenotes. De tekst luidt: hier · ligge · begravē · die eersaemē · en · / vroeme · iacob · metz · en · gerardt · (pit) tē / roydraegers · en̄ · pisters · deser · kerckē · / overledē · dē · 4 (?) 8 ber · 1608 · en̄ · dē 13 (?) ivl: / 1617 · svsanna · en̄ anna · metz · hunne / huysvrovwē · bidt godt voer · die zielen.[77]
- ↑ Het Latijnse opschrift luidt: hic iacet sepvltvs iohannes bovwens / virgifer hvivs ecc̄lie qvi obiit anno / 1 · 6 · 2 · 9 · mensis · decēb: die · 18 · et vxor eivs / anna greiiten qve obiit 4 ivnii ao 1607 / qvorvm anime reqviescant in pace amen.[78]
Verwijzingen
- ↑ Hovens/Minis (2006), pp. 116-121.
- ↑ a b c d Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 393.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 387.
- ↑ Hovens/Minis (2006), p. 116, i.h.b. noot 39.
- ↑ a b c Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 390.
- ↑ a b c Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 386.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 389-390.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 383-384.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 391.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 388.
- ↑ a b Zie noot 2.
- ↑ a b c Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 394.
- ↑ a b Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 395.
- ↑ 'Theod. Schaepkens' Hemelvaa[r]t van St. Servaes', in: Limburger koerier, 23-08-1923, editie Maastricht, p. 5 (online tekst)
- ↑ J. Bruijnzeels (1986): 'Oude afbeeldingen'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin #26), pp. 210-211. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht.
- ↑ a b Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 385.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 587.
- ↑ Minis (1987), pp. 272-273, 308.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 392.
- ↑ a b Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 383.
- ↑ a b Minis (1985), p. 172.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 384.
- ↑ Panhuysen (1987), pp. 248-250.
- ↑ Panhuysen (1992), pp. 506-508.
- ↑ Den Hartog (2002), pp. 3-4.
- ↑ Den Hartog (1992-2), pp. 524-527.
- ↑ Den Hartog (2002), pp. 401-403.
- ↑ Den Hartog (1992-1), pp. 497-503.
- ↑ Ten Poel/Van den Brink (2000), pp. 221-222.
- ↑ a b Koldeweij, A.M. (1992): 'De beeldbepalende Servatius. Opkomst en ontwikkeling van circa 900 tot in de twintigste eeuw', in: P.J.H. Ubachs e.a. (red.): Magister Artium. Onderwijs, Kerk en Kunst in Limburg, pp. 28-45. Stichting Charles Beltjens, Sittard. ISBN 90-72459-16-4.
- ↑ Ten Poel/Van den Brink (2000), pp. 248-249.
- ↑ M. Dickhaut (1991): 'Nieuwe kruiswegstaties'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin #57/58), p. 468. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht.
- ↑ Sondeijker, B. (1992): 'Devotie H. Aanschijn liet haar sporen na', in De Sint Servaas (tweemaandelijks restauratie-informatie bulletin #64/65), pp. 528-529. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht.
- ↑ a b Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 378.
- ↑ a b c d Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 381.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 380-381.
- ↑ Den Hartog (2002), pp. 404-405.
- ↑ R. de la Haye (1988): 'Karel de Grote aan de kant gezet' en M. Dickhaut: 'De inventaris geïnventariseerd', twee artikelen in: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin #37), pp. 296-298. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 380.
- ↑ Tagage, S. (1990): '"Op zoek" naar Maria in de Sint Servaas', in De Sint Servaas (tweemaandelijks restauratie-informatie bulletin #50), pp. 398-401. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht.
- ↑ a b Dickhaut, M. (1990): 'Geschiedenis van een kapel; de restauratie van de kapel van de H.H. Eligius en Marcoen'. In: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin #49), pp. 389-390. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht
- ↑ a b Hovens/Minis (2006), p. 116 i.h.b. noot 27.
- ↑ a b c Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 436.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 339.
- ↑ 'Paus zegent nieuw Sint Servaasbeeld', in: De Sint Servaas (restauratie-informatie bulletin #20), pp. 162-163. Stichting Restauratie De Sint Servaas, Maastricht.
- ↑ Ten Poel/Van den Brink (2000), pp. 223-224.
- ↑ Bock/Willemsen (1873), pp. 139-141.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 417-418.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 436-437.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 434.
- ↑ Szénássy (1978), p. 73.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 382.
- ↑ Den Hartog (1991), pp. 484-487.
- ↑ Bock/Willemsen (1873), pp. 106-115.
- ↑ Kroos (1985), p. 46.
- ↑ Panhuysen (1991), pp. 453-458.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/74), p. 371.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 371.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 376-377.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 368-369.
- ↑ a b Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 370.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 373.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 374.
- ↑ a b c Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 369.
- ↑ a b Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 367.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/74), p. 374.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/74), pp. 371-372.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 374.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 367-368.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 372.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 377.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 368.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 372-373.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 366-367.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 375-377.
- ↑ Hovens/Minis (2006), pp. 111-112.
- ↑ Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 465-466.
- ↑ a b c Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 466.
- ↑ a b c Mekking, A.J.J. (1986): De Sint-Servaaskerk te Maastricht, pp. 146-151. Walburg Pers, Utrecht/Zutphen. ISBN 906011339X.